Projekt rozporządzenia określa uprawnienia szczególne niektórych członków korpusu służby cywilnej zatrudnionych w urzędach skarbowych, urzędach morskich oraz w urzędach górniczych.
W odniesieniu do uregulowań dotyczących członków korpusu służby cywilnej zatrudnionych w komórkach egzekucyjnych urzędów skarbowych oraz niektórych pozostałych członków korpusu służby cywilnej zatrudnionych w urzędach skarbowych, projekt rozporządzenia wprowadza zmiany w zakresie uprawnień pracowników do wynagrodzenia prowizyjnego i zasad jego wypłacania.
Wprowadzenie wspomnianych powyżej zmian – jest spowodowane koniecznością zwiększenia motywacyjnego oddziaływania na pracowników zatrudnionych w komórkach egzekucyjnych urzędów skarbowych poprzez powiązanie uprawnienia do wynagrodzenia
z osobistym wykonywaniem czynności z zakresu egzekucji administracyjnej i skutecznym odzyskiwaniem należności.
Potrzeba usprawnienia funkcjonowania motywacyjnego systemu wynagradzania pracowników członków korpusu służby cywilnej zatrudnionych w służbach egzekucyjnych urzędów skarbowych jest nadal aktualna pod rządami nowej ustawy o służbie cywilnej, jak
i nowej ustawy o finansach publicznych, która z dniem 31 grudnia 2010 r. zlikwidowała dochody własne z których finansowane były te wynagrodzenia (od 1 stycznia 2011 r. źródłem ich finansowania jest budżet państwa). Zapewnienie skutecznej egzekucji należności pieniężnych niewpłaconych przez dłużników dobrowolnie, jest zagadnieniem podstawowego znaczenia zarówno dla finansów państwa, jak i z punktu widzenia prawnego. A zatem zmiana źródła finansowania wynagrodzeń prowizyjnych nie ma znaczenia, aby udoskonalić motywacyjny charakter tych wynagrodzeń.
Jednakże egzekucja administracyjna, jak każda procedura zakładająca przymus wobec jej uczestnika, jest postępowaniem trudnym, uciążliwym i konfliktogennym, stawiającym duże wymagania zawodowe pracownikom egzekucji i wymagającym szczególnego zaangażowania i konsekwentnego działania. Stąd nadal niezbędne jest stosowanie zachęt i motywacji finansowych, wzmagających wysiłek pracownika.
Projekt rozporządzenia, w części dotyczącej uprawnień przysługujących członkom korpusu służby cywilnej zatrudnionym w komórkach egzekucyjnych urzędów skarbowych za osobiste wykonanie czynności w zakresie egzekucji administracyjnej należności pieniężnych, zakłada:
Rozszerzenie uprawnienia do wynagrodzenia prowizyjnego na wszystkich członków korpusu służby cywilnej zatrudnionych w komórkach egzekucyjnych urzędów skarbowych.
W tym celu proponuje się odstąpić od dotychczasowego brzmienia § 2 obowiązującego rozporządzenia dopuszczając, aby każdy pracownik komórki egzekucyjnej, niezależnie od tego jakie stanowisko zajmuje, spełniający warunki i przesłanki określone w rozporządzeniu (wykonywanie określonych czynności egzekucyjnych, osiągnięcie skutku), nabywał uprawnienie do wynagrodzenia prowizyjnego.
Proponuje się również wprowadzenie uprawnienia do wynagrodzenia prowizyjnego dla naczelnika urzędu skarbowego, odpowiedzialnego, jako organ egzekucyjny, za skuteczną realizację zadań z zakresu egzekucji administracyjnej należności pieniężnych.
Zmianę katalogu czynności w zakresie egzekucji administracyjnej, które kreują uprawnienia do wynagrodzenia prowizyjnego.
Mając na względzie dużą liczbę czynności egzekucyjnych, z którymi obowiązujące rozporządzenie wiąże uprawnienie do wynagrodzenia prowizyjnego, należy zauważyć, że poprzez tak szerokie określenie katalogu ww. czynności rozporządzenie to może działać demotywacyjnie. Podstawową wadą dotychczasowego systemu prowizyjnego jest niepełna realizacja głównego celu egzekucji, jakim jest efektywne stosowanie przewidzianych środków egzekucyjnych mających na celu przymuszenie zobowiązanego do wykonania obowiązku objętego tytułem wykonawczym.
Dlatego jest niezbędne, aby ściślej powiązać uprawnienie do wynagrodzenia prowizyjnego ze skutecznością egzekucji, tj. z kwotą ściągniętego zadłużenia, a w mniejszym stopniu promować przesłankę liczby i charakteru przeprowadzonych czynności egzekucyjnych.
Częściowe zniesienie limitu łącznego miesięcznego wynagrodzenia prowizyjnego egzekutora.
Funkcjonowanie limitu może nie stymulować do efektywnej egzekucji, gdyż osiągnięcie limitu w ciągu miesiąca może skłaniać egzekutorów do zmniejszenia swojej aktywności i przesuwania działań egzekucyjnych na następny okres rozliczeniowy.
Zgodnie z § 5 ust. 3 projektu rozporządzenia łączne wynagrodzenie prowizyjne egzekutora, ustalone zgodnie z § 2 pkt 1 i § 3 ust. 1, nie może przekroczyć miesięcznie czterokrotnej wysokości najniższego wynagrodzenia zasadniczego.
Limitowane jest tylko wynagrodzenie prowizyjne przewidziane w § 2 pkt 1 i § 3 ust. 1 tego projektu rozporządzenia (są to tzw. łatwe czynności egzekucyjne).
Limit nie obejmuje zatem wszystkich innych czynności, poza wymienionymi w § 2 pkt 1 i § 3 ust. 1 przedmiotowego rozporządzenia.
Wyodrębnienie w ramach dochodów własnych przeznaczonych na finansowanie wynagrodzeń prowizyjnych funduszu na nagrody, będącego w dyspozycji naczelnika urzędu skarbowego, dla egzekutorów, komorników skarbowych i pracowników zatrudnionych w komórkach rachunkowości podatkowej.
Niezbędne jest stworzenie dyrektorowi izby skarbowej i naczelnikowi urzędu skarbowego narzędzia, które mógłby stosować, po dokonaniu oceny pracy i postawy pracownika (automatycznie naliczana prowizja nie uwzględnia całokształtu postawy pracownika). Nagroda mogłaby także niwelować skutki przydziału szczególnie trudnych tytułów wykonawczych, gdy egzekutor ponosi wiele wysiłku, a mimo to egzekucja nie jest skuteczna, z przyczyn niezależnych od egzekutora.
Ustalenie uprawnienia do wynagrodzenia ryczałtowego dla naczelnika urzędu skarbowego z tytułu prawidłowego i skutecznego wykonywania funkcji organu egzekucyjnego.
Konieczne jest zwiększenie instrumentów oddziaływania naczelnika urzędu skarbowego na pracowników egzekucyjnych. Wynika to nie tylko z faktu, że naczelnik jest przełożonym wszystkich pracowników urzędu skarbowego, lecz przede wszystkim z okoliczności, że naczelnik urzędu skarbowego jest organem egzekucyjnym i w głównej mierze to on ponosi konsekwencje działań pracowników egzekucji.
Przyznanie wynagrodzenia prowizyjnego, o którym mowa w § 4 projektu rozporządzenia komornikowi skarbowemu z tytułu skutecznego nadzoru nad komórką organizacyjną urzędu skarbowego prowadzącą egzekucję administracyjną (art. 111c ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji – Dz. U. z 2005 r. Nr 229, poz. 1954, z późn. zm.).
Natomiast w odniesieniu do uregulowań dotyczących członków korpusu służby cywilnej zatrudnionych w urzędach morskich, biorących udział w próbach technicznych statków na morzu po budowie albo remoncie bądź wykonujących w czasie pracy statku zadania statutowe urzędu, projekt rozporządzenia utrzymuje dotychczasowe uprawnienia wynikające z obowiązującego rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 25 kwietnia 2007 r. w sprawie uprawnień szczególnych przysługujących niektórym kategoriom członków korpusu służby cywilnej (Dz. U. Nr 76, poz. 506, z późn. zm.), wydanego na podstawie art. 70 ustawy z dnia 24 sierpnia 2006 r. o służbie cywilnej (Dz. U. Nr 170, poz. 1218, z późn. zm.).
Ponadto, w odniesieniu do uregulowań dotyczących członków korpusu służby cywilnej zatrudnionych w urzędach górniczych na stanowiskach inspekcyjno-technicznych należy zauważyć, że w aktualnie obowiązującym rozporządzeniu Prezesa Rady Ministrów
z dnia 25 kwietnia 2007 r. w sprawie uprawnień szczególnych przysługujących niektórym kategoriom członków korpusu służby cywilnej (Dz. U. Nr 76, poz. 506 i Nr 249, poz. 1858), przewidziano m.in. (§ 4 ust. 1), że członkowi korpusu służby cywilnej zatrudnionemu na stanowisku inspekcyjno-technicznym w urzędzie górniczym przysługują: (1) uprawnienia związane z Dniem Górnika oraz (2) specjalne wynagrodzenie miesięczne — w zakresie przewidzianym w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 30 grudnia 1981 r. w sprawie szczególnych przywilejów dla pracowników górnictwa — Karta górnika (Dz. U. z 1982 r. Nr 2, poz. 13), zwanym dalej „Kartą górnika”.
W wyniku ponownej analizy tego fragmentu regulacji uznano, że za potrzebą rezygnacji w rozporządzeniu przewidzianym do wydania na podstawie art. 101 ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o służbie cywilnej (Dz. U. Nr 227, poz. 1505, z późn. zm.) z odesłania do Karty górnika oraz skonstruowania „autonomicznych” wobec tej Karty oraz „wyczerpujących” dla członków korpusu służby cywilnej zatrudnionych w urzędach górniczych, wykonujących czynności inspekcyjno-techniczne w zakładach górniczych, przemawiają w szczególności następujące względy:
1) konstytucyjny — wątpliwości może bowiem rodzić uregulowanie zamieszczone w § 4 ust. 2 powołanego rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 25 kwietnia 2007 r., które wprowadzając — dla członka korpusu służby cywilnej zatrudnionego na stanowisku inspekcyjno-technicznym w urzędzie górniczym, uprawnionego do dodatku za wieloletnią pracę w służbie cywilnej i do specjalnego wynagrodzenia miesięcznego,
o którym mowa w § 4 ust. 1 pkt 2 powołanego rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 25 kwietnia 2007 r. (którego „widełki” zostały określone w Karcie górnika) — możliwość wyboru jednego ze świadczeń z tego tytułu, może zostać uznane za sprzeczne z art. 85 ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o służbie cywilnej, w którym dodatek za wieloletnią pracę w służbie cywilnej został uznany za obligatoryjny składnik wynagrodzenia zasadniczego przewidzianego dla zajmowanego stanowiska pracy. Upoważnienie zamieszczone w art. 101 powołanej ustawy o służbie cywilnej jednoznacznie bowiem wskazuje, że Prezes Rady Ministrów określi dodatkowe uprawnienia niektórych kategorii członków korpusu służby cywilnej, a nie uprawnienia, które przysługują „zamiast” uprawnień ustawowych;
2) legislacyjny — gdyż zamieszczone w § 4 ust. 1 powołanego rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 25 kwietnia 2007 r. odesłanie do Karty górnika jest „niepełne”. Nie uwzględnia ono bowiem faktu, że na podstawie tego rozporządzenia konieczne było wydanie szeregu dodatkowych aktów normatywnych i to dopiero one w istocie precyzują poszczególne uprawnienia i dodatki „górnicze”. Do tych aktów należy np. zarządzenie nr 4 Prezesa Wyższego Urzędu Górniczego z dnia 12 lutego 1982 r.
w sprawie szczegółowych zasad przyznawania i warunków wypłacania specjalnego wynagrodzenia miesięcznego z Karty Górnika pracownikom inspekcyjno-technicznym urzędów górniczych, wydane na podstawie § 9 ust. 4 Karty górnika.
Karta górnika została wydana m.in. na podstawie nieobowiązującego już art. 79 ustawy
z dnia 26 czerwca 1974 r. — Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94, z późn. zm.), zgodnie z którego ówczesnym brzmieniem: „Zasady wynagradzania za pracę oraz przyznawania innych świadczeń związanych z pracą określa Rada Ministrów po porozumieniu
z Centralną Radą Związków Zawodowych ogólnokrajową organizacją międzyzwiązkową.”. Przepis art. 79 K.p. został uchylony (skreślony) przez art. 1 pkt 74 ustawy z dnia 2 lutego 1996 r. o zmianie ustawy — Kodeks pracy oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 24, poz. 110, z późn. zm.) z dniem 2 czerwca 1996 r. W przepisie art. 11 powołanej ustawy z dnia 2 lutego 1996 r. przewidziano jednak, że obowiązujące do dnia wejścia w życie ustawy przepisy określające zasady wynagradzania za pracę oraz przyznawania innych świadczeń związanych
z pracą, wydane na podstawie art. 79 Kodeksu pracy, zachowują moc do czasu objęcia pracowników, których te przepisy dotyczą i w zakresie przedmiotu w nich normowanego — postanowieniami układu zbiorowego pracy lub innymi przepisami prawa pracy. Wydaje się zatem zasadnym, aby „rolę” wspomnianych „innych przepisów prawa pracy” przejęły
w odniesieniu do członków korpusu służby cywilnej zatrudnionych w urzędach górniczych, wykonujących czynności inspekcyjno-techniczne w zakładach górniczych, w pełnym zakresie uregulowanym obecnie dla tych pracowników w Karcie górnika, przepisy o służbie cywilnej.
Uznając, iż przepisy Karty górnika zachowały częściowo moc obowiązującą,
a w konsekwencji — że pozostały również w mocy zarządzenia „precyzujące” niektóre przepisy tej Karty, co dotyczy m.in. wydanych na ich podstawie zarządzeń Prezesa Wyższego Urzędu Górniczego, to z uwagi na przejściowy charakter powyższych aktów normatywnych, jak i obowiązującego w tym zakresie rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów
z dnia 25 kwietnia 2007 r., zawierającego odesłanie do Karty górnika (art. 207 ust. 2 ustawy
z dnia 21 listopada 2008 r. o służbie cywilnej), celowym jest określenie przez Prezesa Rady
Ministrów w nowym rozporządzeniu wprost (bez odsyłania do Karty górnika) szczególnych uprawnień członków korpusu służby cywilnej zatrudnionych w urzędach górniczych, wykonujących czynności inspekcyjno-techniczne w zakładach górniczych. Zamierzenie zamieszczone w § 11 projektu porządkuje omawiany obszar regulacji, zapewniając jego czytelność zarówno dla pracodawcy, jak i dla pracowników urzędów górniczych, nie powodując jednocześnie wzrostu wydatków budżetu państwa. Wysokość specjalnego wynagrodzenia miesięcznego została bowiem odpowiednio przeliczona i obniżona w stosunku do obowiązującego stanu prawnego (§ 11 ust. 2 projektu). Przykładowo:
1) w obowiązującym stanie prawnym miesięczne wynagrodzenie pracownika, posiadającego 5-letni staż pracy, składa się z: miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego oraz specjalnego wynagrodzenia miesięcznego w wysokości 15 % miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego; w projektowanym stanie prawnym wynagrodzenie to będzie składało się z: miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego, dodatku za wieloletnią pracę w służbie cywilnej w wysokości 5 % miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego oraz specjalnego wynagrodzenia miesięcznego w wysokości 10 % miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego;
2) w obowiązującym stanie prawnym miesięczne wynagrodzenie pracownika, posiadającego 20-letni staż pracy, składa się z: miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego oraz specjalnego wynagrodzenia miesięcznego w wysokości 40 % miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego; w projektowanym stanie prawnym wynagrodzenie to będzie składało się z: miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego, dodatku za wieloletnią pracę w służbie cywilnej w wysokości 20 % miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego oraz specjalnego wynagrodzenia miesięcznego w wysokości 20 % miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego