PROTOKÓŁ
z posiedzenia Zespołu doraźnego ds. pracowników samorządowych
oraz służby cywilnej
Trójstronnej Komisji ds. Społeczno-Gospodarczych
w dniu 16 czerwca 2009 r.
Miejsce posiedzenia: Centrum Partnerstwa Społecznego „Dialog”, sala A.
Przewodniczący: Sławomir Brodziński – Szef Służby Cywilnej.
Uczestnicy posiedzenia: Członkowie Zespołu, zaproszeni eksperci według listy obecności.
Proponowany porządek:
- Propozycja Szefa Służby Cywilnej nowelizacji ustawy o służbie cywilnej w zakresie czasu pracy członków korpusu służby cywilnej.
- Wstępne założenia zmian w systemie wynagrodzeń w służbie cywilnej.
- Kontynuacja dyskusji z poprzedniego posiedzenia nt. problemów dotyczących służby celnej.
- Informacja Ministra Finansów dot. wykazu urzędów skarbowych, w których nastąpiła wypłata wynagrodzenia dla pracowników komórek egzekucyjnych uprawnionych do umundurowania w związku z wyrównaniem cząstkowych etatów.
- Informacja dotycząca zmian w funkcjonowaniu urzędów skarbowych - wdrażanie Systemu e-Podatki.
Na wstępnie spotkania przyjęto protokół z posiedzenia Zespołu w dniu 19.05.2009 r., po uwzględnieniu – zgodnie z zapisem posiedzenia – zgłoszonej przez Pana Artura Ciesielskiego (NSZZ „Solidarność”) nieścisłości w wypowiedzi Pana Jacka Gdańskiego dotyczącej wypłaty środka specjalnego (str. 5 protokołu – zdaniem A. Ciesierskiego brakuje zapisu, że o sprawie wypłaty środka specjalnego, Pan Dyrektor Gdański usłyszał po raz pierwszy na spotkaniu w dniu 7 maja br., choć była o tym mowa na posiedzeniu Zespołu w dniu 21.04.2009 r.).
Ad.1,2) Pan Wojciech Zieliński (Zastępca Dyrektora Departamentu Służby Cywilnej KPRM) na początku prezentacji dot. propozycji zmian w systemie wynagrodzeń i rekompensowania nadgodzin, zastrzegł, że nie udało się na posiedzenie Zespołu przygotować stanowiska strony rządowej w tej sprawie. Dlatego też, nie przekazano wcześniej materiałów informacyjnych, a prezentowane propozycje rozwiązań nie są jeszcze ani oficjalnym stanowiskiem strony rządowej, ani Szefa S.C., lecz propozycją roboczą Departamentu Służby Cywilnej, który prowadzi robocze konsultacje w tej sprawie z innym resortami, tym bardziej, że Szef S.C. zdecydował o powołaniu zespołu doradczego, który wypracuje propozycje zmian w systemie wynagrodzeń w służbie cywilnej. Pan W. Zieliński stwierdził, że od 22 maja br. trwają konsultacje z MPiPS w kwestii nadgodzin, a proponowane kierunki zmiany przepisów cały czas są doprecyzowywane. Zarzuty ekspertów Europejskiej Karty Społecznej dotyczyły: nierekompensowania pracy w godzinach nadliczbowych wynagrodzeniem, ani czasem wolnym w zwiększonym wymiarze oraz mniej korzystne, nieuzasadnione traktowanie, przy godzinach nadliczbowych, urzędników służby cywilnej. Propozycje zmian w kwestii nadgodzin:
- Uprawnienia będą zależne od wykonywanych zadań i sprawowanej funkcji a nie od statusu.
- Rekompensata pracy w godzinach nadliczbowych czasem wolnym w zwiększonym wymiarze czasu pracy dla wszystkich członków korpusu służby cywilnej (o 25% i o 50% w przypadku godzin nadliczbowych przepracowanych w niedziele, święta, porze nocnej).
- Inny sposób rekompensowania dla osób zatrudnionych na wyższych stanowiskach w służbie cywilnej oraz dla kierowników urzędów (rekompensata za pracę w godzinach nadliczbowych o 50% tylko w przypadku pracy w niedzielę, święta lub w porze nocnej).
- Rodzi się pytanie – czy wprowadzenie zasady rekompensowania pracy w godzinach nadliczbowych w zwiększonym wymiarze czasu wolnego przy niezwiększonym zatrudnieniu, doprowadzi do zagrożenia w wykonywaniu statutowych zadań urzędów? Wydaje się, że nie musi się wcale tak stać, gdyż:
- w Ustawie o służbie cywilnej, wprowadzona jest rezerwa celowa na modernizację służby cywilnej, z której będą finansowane projekty usprawniające działanie urzędów bowiem pewne problemy w funkcjonowaniu urzędów mogą wynikać nie tylko z powodu braków kadrowych, lecz także z nie zawsze optymalnego zarządzania, jak również niewystarczającego zastosowania instrumentów wspomagających np. narzędzi informatycznych;
- Jest również propozycja wydłużenia maksymalnego okresu rozliczeniowego nadgodzin (z 8 tygodni do 4 miesięcy, a dla wyższych stanowisk do 6 miesięcy). Długość tych okresów cały czas konsultowane jest z MPiPS.
- Uzgodnienia międzyresortowe i społeczne planowane są jesienią.
- w Ustawie o służbie cywilnej, wprowadzona jest rezerwa celowa na modernizację służby cywilnej, z której będą finansowane projekty usprawniające działanie urzędów bowiem pewne problemy w funkcjonowaniu urzędów mogą wynikać nie tylko z powodu braków kadrowych, lecz także z nie zawsze optymalnego zarządzania, jak również niewystarczającego zastosowania instrumentów wspomagających np. narzędzi informatycznych;
- Jest również propozycja wydłużenia maksymalnego okresu rozliczeniowego nadgodzin (z 8 tygodni do 4 miesięcy, a dla wyższych stanowisk do 6 miesięcy). Długość tych okresów cały czas konsultowane jest z MPiPS.
Pan Sławomir Brodziński (Szef Służby Cywilnej) przypomniał, że propozycje dotyczące zmian w systemie wynagrodzeń korpusu służby cywilnej, były już wcześniej przedstawiane przez Wiceministra A. Leszkiewicza. Podkreślił, że obecna propozycja jest na wstępnym etapie prac i możliwa jest ewolucja działań. Pozostawiono szereg elementów dotychczasowego systemu wynagrodzeń, ale również wprowadzono jego uproszczenie
i uelastycznienie. Rozwiązania uwzględniają również konieczność dostosowania systemu wynagrodzeń do obecnej sytuacji budżetowej. Poinformował, że powoła zespół opiniodawczo-doradczy Szefa Służby Cywilnej, złożony z praktyków administracji, który zajmie się tą problematyką. Pan W. Zieliński kontynuując prezentację, przedstawił propozycje zmian w systemie wynagrodzeń korpusu służby cywilnej:
- Z uwagi na to, że Ustawa o służbie cywilnej wcieliła wyższe stanowiska do służby cywilnej, podjęto prace nad nową metodologią opisu i wartościowania wyższych stanowisk.
- Nowe zarządzenie o opisach i wartościowaniu stanowisk pracy będzie zawierało zmodyfikowaną obecną metodologię oraz nową metodologię dla wyższych stanowisk
w służbie cywilnej.
- Podjęte zostaną prace nad przygotowaniem wzorcowych opisów stanowisk pracy wraz
z ich przykładowym wartościowaniem.
- Większe uzależnienie wynagrodzenia od wykonywanych zadań (zostaną podjęte prace nad zarządzeniem regulującym kwestie przełożenia wyników wartościowania pracy na kształtowanie wynagrodzenia zasadniczego).
- Nowe rozporządzenie płacowe wejdzie w życie od 1.01.2010 r. Propozycje zmian idą w kierunku zmniejszenia liczby nazw stanowisk pracy, zawężenia mnożników dla grup stanowisk pracy (trwa zebranie danych dotyczących wynagrodzeń w urzędach), przedefiniowania grup stanowisk pracy (usytuowanie stanowisk nie tylko hierchiczne, lecz odpowiadające obszarom działalności).
- Ewentualne zmiany w Ustawie o służbie cywilnej mogą w przyszłości zmierzać do uelastycznienia zarządzania wynagrodzeniami w skali urzędu, uproszczenia systemu wynagrodzeń, uzależnienia wynagrodzenia od efektów pracy, eliminacji pozostałych mankamentów systemu wynagrodzeń, a w szczególności:
- Zniesienia limitów zatrudnienia wprowadzone zostało już nową Ustawą o służbie cywilnej.
- Zachowania systemu mnożnikowego, lecz waloryzowanie środków na wynagrodzenia co najmniej o średnioroczny wskaźnik wzrostu wynagrodzeń oraz zwiększenie kwoty bazowej o nie więcej, niż wskaźnik wzrostu wynagrodzeń.
- Likwidacji dodatku specjalnego oraz dodatku zadaniowego przy jednoczesnej standaryzacji systemu nagród. Propozycja obejmuje wpisanie w ustawie delegacji dla Prezesa RM, umożliwiającej określenie wytycznych, co do kryteriów oraz sposobu przyznawania i wypłacania nagród.
- Ograniczenia dodatku służby cywilnej, którego kwota nie powinna przekraczać 50 % wynagrodzenia zasadniczego. Niższa progresja wysokości dodatku s.c. dla najwyższych stopni oraz eliminacja automatyzmu przyznawania kolejnych stopni po 2 pozytywnych ocenach.
- Uzależnienia odpraw nie od stażu pracy ogółem, lecz od stażu pracy w administracji publicznej. Nowe zasady objęłyby tylko nowozatrudnionych pracowników.
- Powołanie w lipcu Zespołu opiniodawczo-doradczego Szefa Służby Cywilnej, który powinien przedstawić swoje propozycje do 15 września br.
w służbie cywilnej.
z ich przykładowym wartościowaniem.
- Zniesienia limitów zatrudnienia wprowadzone zostało już nową Ustawą o służbie cywilnej.
- Zachowania systemu mnożnikowego, lecz waloryzowanie środków na wynagrodzenia co najmniej o średnioroczny wskaźnik wzrostu wynagrodzeń oraz zwiększenie kwoty bazowej o nie więcej, niż wskaźnik wzrostu wynagrodzeń.
- Likwidacji dodatku specjalnego oraz dodatku zadaniowego przy jednoczesnej standaryzacji systemu nagród. Propozycja obejmuje wpisanie w ustawie delegacji dla Prezesa RM, umożliwiającej określenie wytycznych, co do kryteriów oraz sposobu przyznawania i wypłacania nagród.
- Ograniczenia dodatku służby cywilnej, którego kwota nie powinna przekraczać 50 % wynagrodzenia zasadniczego. Niższa progresja wysokości dodatku s.c. dla najwyższych stopni oraz eliminacja automatyzmu przyznawania kolejnych stopni po 2 pozytywnych ocenach.
- Uzależnienia odpraw nie od stażu pracy ogółem, lecz od stażu pracy w administracji publicznej. Nowe zasady objęłyby tylko nowozatrudnionych pracowników.
Przewodniczący Zespołu zwrócił się z prośbą o uwagi do zaprezentowanego materiału. Jednocześnie podkreślił, że przedstawione propozycje zmian w systemie wynagrodzeń są pewnym kompromisem w stosunku do wcześniejszych zamierzeń
oraz obecnej sytuacji państwa. Rozporządzenie płacowe musi wejść w życie
od 1 stycznia 2010 r., lecz rozwiązania łączące wartościowanie z wynagrodzeniami (propozycje fakultatywne) będące uzależnione od sytuacji budżetu państwa, nie mają określonych terminów. W toku dalszej dyskusji: Pan Andrzej Stępień (Forum Związków Zawodowych) zwrócił uwagę na pewną grupę pracowników służby cywilnej pełniących dyżury domowe oraz wymaganą kodeksem pracy 11-godzinną przerwę. Zaproponował kwestię dyżurów domowych wnieść do ustawy do służby cywilnej. Pan Andrzej Moskal (NSZZ „Solidarność”) postulował przeniesienie zapisu
art. 151 kodeksu pracy do ustawy o służbie cywilnej oraz zamianę „niedziele i święta” na dni wolne od pracy. W odpowiedzi Pan W. Zieliński stwierdził, że obecne przepisy, w tym delegacja ustawowa oraz rozporządzenie dotyczące czasu pracy, nie zapewniają wystarczającej elastyczności
i dostosowania do specyfiki różnych urzędów, szczególnie urzędów inspekcyjno-kontrolnych. Możliwa jest taka zmiana przepisów dotyczących czasu pracy (potrzebne rozmowy z MPiPS), która zapewniłaby większą swobodę i elastyczność dla kierowników urzędów. Z uwagi na specyfikę służby cywilnej, regulacje w zakresie uprawnień i obowiązków powinny różnić się od regulacji wynikających z kodeksu pracy. Rekompensata w formie finansowej za pracę
w zwiększonym wymiarze (za pracę w godzinach nadliczbowych), w przedsiębiorstwach jest rzeczą naturalną, ponieważ przekłada się na większy zysk, natomiast w administracji publicznej jest to utrudnione z uwagi na nieprzekraczalny limit środków na wynagrodzenia. Pan Artur Ciesielski (NSZZ „Solidarność) – zwrócił się z pytaniem, co stanie się ze środkami oraz skąd będą pieniądze na premiowanie pracowników, jeżeli jest propozycja odejścia od tego systemu z uwagi na niskie kwoty, które nie spełniają swojej roli. Pan A. Moskal wyraził opinię, że dla członków korpusu służby cywilnej bardziej zauważalny jest nacisk kładziony na wykonywanie zadań, niż profity. Przy kwestii nadgodzin można byłoby więc zrównoważyć proporcje przywilejów z zadaniami. Mimo obecnych problemów budżetowych, ustawa będzie aktem obowiązującym również później, więc powinien znaleźć się zapis o możliwości wypłaty za pracę w godzinach nadliczbowych w ramach wolnych środków finansowych. Nie ma uzasadnienia dla mniejszych rekompensat w kwestii odbioru nadgodzin dla członków korpusu służby cywilnej. Obecnie np. w urzędach skarbowych nie ma innej szansy, aby pracownicy pracowali w sobotę, jeżeli nie otrzymają całego dnia wolnego. Dodał, że w kwestii wartościowania pracy należy uwzględnić specyfikę urzędów, rozdzielenie działalności urzędu (np. Naczelnik Urzędu Skarbowego jest jednocześnie kierownikiem urzędu, organem podatkowym i organem egzekucyjnym). Pan Jan Szajnar (OPZZ) zaobserwował, że w przekazywanej przez KPRM prezentacji, brakowało odniesienia do roli związków zawodowych – rola związków zawodowych powinna być wniesiona do ustawy o służbie cywilnej. Pan Piotr Sarnecki (PKPP-Lewiatan) wyraził pogląd, że w przedstawionej propozycji widać aspekty racjonalizacji wydatkowania środków publicznych, więc jest to udana próba pogodzenia zagadnień służby cywilnej z uwarunkowaniami budżetowymi, a zarazem stanowi dobry materiał wyjściowy. Pan A. Ciesielski poinformował, że w procesie wartościowania pracowników korpusu służby cywilnej w Służbie Celnej, niektóre podobne stanowiska były oceniane różnie w poszczególnych izbach, więc należałoby wrócić do tego procesu. Pan Michał Socha (NSZZ „Solidarność”) przytoczył zapis art. 4 ust. 2 EKS: w celu zapewnienia skutecznego wykonywania prawa do sprawiedliwego wynagrodzenia, strony zobowiązują się uznać prawo pracowników do zwiększonej stawki wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych, z zastrzeżeniem wyjątków w przypadkach szczególnych. Z uwagi na zmiany dotyczące okresu rozliczeniowego, postulował o uwzględnienie w ustawie o służbie cywilnej zapisu art. 1511 kodeksu pracy. Zwrócił się z pytaniem, czy prowadzone są jakiekolwiek prace dotyczące dodatku kontrolerskiego dla urzędników skarbowych. Pan W. Zieliński stwierdził, że w swej wypowiedzi nie odnosił się do szczególnych uprawnień niektórych grup członków korpusu służby cywilnej wynikających z innych aktów prawnych, lecz odwoływał się jedynie do ustawy o służbie cywilnej. Pani Ewa Zwolińska (Zastępca Dyrektora Administracji Podatkowej w MF) dodała, że dodatki kontrolerskie są regulowane ustawą o urzędach skarbowych i izbach skarbowych i ewentualne możliwe zmiany mogą dotyczyć dostosowania specyfiki dodatku kontrolerskiego do zmian
w ordynacji podatkowej, gdzie wprowadzono formę kontroli podatkowej wykonywanej
za zgodą kontrolowanego podatnika. Z uwagi na tworzenie nowego budżetu, Pan A. Moskal zainteresowany był tym, czy likwidacja limitów etatów przewiduje modyfikacje zmian w kwestii ilości etatów
w poszczególnych służbach (w służbach skarbowych). W odpowiedzi Pan W. Zieliński stwierdził, że z uwagi na elastyczność i dostosowanie do rzeczywistych potrzeb urzędu, od nowego roku że nie będzie limitu etatów. Według nowej ustawy o służbie cywilnej, organem właściwym do planowania budżetu i wynagrodzeń
w służbie cywilnej jest Minister Finansów, który współpracuje z Szefem Służby Cywilnej. Limity zatrudnienia były wartością fikcyjną służącą zrekompensowaniu zaniżonego etatu kalkulacyjnego, co stanowiło również jedną z przesłanek zniesienia limitu zatrudnienia. Ad. 3) Pan Dagmir Długosz (Dyrektor Departamentu Służby Cywilnej w KPRM) poinformował, że po ostatnim posiedzeniu Zespołu doraźnego w kwestii Służby Celnej, Szef Służby Cywilnej wystosował pisma do właściwych ministrów z informacją o odbytej na forum Zespołu dyskusji w ww. temacie. Z otrzymanych odpowiedzi wynika, że nie doszło do złamania ustawy o związkach zawodowych, ani innych procedur konsultacyjnych wynikających z regulaminu Rady Ministrów. W odpowiedziach odniesiono się również szczegółowo do kwestii merytorycznych – wymieniono, jakie postulaty partnerów społecznych zostały uwzględnione, a jakie nie mogły zostać ujęte, również z uwagi na stanowiska różnych organów. Pan Grzegorz Smogorzewski (Zastępca Szefa Służby Celnej w Ministerstwie Finansów) dodał, że jeszcze dzisiaj odbędzie się posiedzenie podkomisji, na której będzie dyskutowana kwestia ustawy o Służbie Celnej. W trakcie procesu legislacyjnego, związki zawodowe zgłosiły 89 poprawek, z których 38 zostało uwzględnionych. Pan Marek Pinkowski (OPZZ) zwrócił uwagę, że poprawki do projektu ustawy, zgłaszane były już wcześniej przez związki zawodowe, lecz dopiero w pracach podkomisji część ich została uwzględniona, z czego poprawki dotyczące przybliżenia służb celnych do służb mundurowych i zmierzające do realizacji obietnic z początku 2008 r., przepadły (np. ryczałt albo zwrot kosztów dojazdu do miejsca pełnienia służby). Stwierdził, że funkcjonariusze celni są grupą zawodową traktowaną gorzej od innych służb mundurowych, służb cywilnych, czy też pracowników podlegających bezpośrednio pod kodeks pracy. ➨ Członkom Zespołu zostaną przekazane kopie otrzymanych odpowiedzi. Pani Barbara Smolińska (OPZZ) w swej wypowiedzi podkreśliła następujące kwestie:
- Ustawa o Służbie Celnej powinna realizować cele postanowień z początku 2008 r.
- Strona związkowa złożyła poprawki dotyczące wszystkich obszarów – kontrolnych
i przebiegu służby, czy też dotyczących osłon socjalnych. Większość poprawek, które zostały uwzględnione, częściowo lub w całości, dotyczyły kwestii w części kontrolnej.
- W chwili obecnej najważniejszą kwestią są akty wykonawcze do ustawy.
- Służba Celna podlega bezpośrednio MF, dlatego prace w kierunku regulacji służby cywilnej powinny być prowadzone równolegle z pracami dotyczącymi służby celnej.
- Restrykcje wprowadzone pierwszą ustawą a następnie wzmocnione znacznie projektem ustawy o służbie celnej, który jest obecnie procedowany, nie uzasadnia obecnej sytuacji. Aktualnie jest możliwość odbioru godzin nadliczbowych – godzina za godzinę i tylko w niektórych komórkach (komórki kontrolne i grupy mobilne) istnieje możliwość wypłaty. W Służbie Celnej nadgodziny są ściśle związane z wykonywaniem zadań, a nawarstwienie nadgodzin (pracownicy na granicy wschodniej) w pewnym momencie, związane było z ograniczeniami etatowymi.
- Dla Służby Celnej powinny być przyjęte takie same rozstrzygnięcia dotyczące nadgodzin, czy też wartościowania pracy, jak w przygotowywanych rozwiązaniach dla Służby Cywilnej. Na podstawie wstępnych wyników wartościowania stanowisk, zaobserwowano zanikanie potencjału ludzkiego w Służbie Celnej – obniżenie poprzeczki kompetencyjnej i dotychczasowych osiągnięć pracowników.
- System wynagrodzeń w służbie cywilnej odchodzi od dodatków, natomiast projekt ustawy o służbie celnej wprowadza szereg dodatków, w tym wysokie dodatki dla stanowisk kierowniczych.
- Projekt ustawy nie przewiduje przywilejów, które by rekompensowały chociaż częściowo narzucone restrykcje (sprawy emerytalne, świadczenia socjalne, ścieżka kariery zawodowej).
i przebiegu służby, czy też dotyczących osłon socjalnych. Większość poprawek, które zostały uwzględnione, częściowo lub w całości, dotyczyły kwestii w części kontrolnej.