Projekt z dnia 26 sierpnia 2011 r.

1. w art. 2 w § l uchyla się pkt lb;

2. w art. 19 dodaje się § 9 w brzmieniu:

„§ 9. Organy wymienione w § 2 - 5, 7 i 8 są uprawnione do zabezpieczania należności pieniężnych w trybie i na zasadach określonych w dziale IV w takim zakresie, w jakim uprawnione są do prowadzenia egzekucji tych należności.";

3. w art. 23:

1. § 6 otrzymuje brzmienie:

„§ 6. Organy sprawujące nadzór mogą, w szczególnie uzasadnionych przypadkach, wstrzymać z urzędu, na czas określony, czynności egzekucyjne lub postępowanie egzekucyjne prowadzone przez nadzorowany organ.",

2. uchyla się § 7,

3. § 8 otrzymuje brzmienie:

„§ 8. Na postanowienie w sprawie wstrzymania czynności egzekucyjnych lub postępowania egzekucyjnego shiży zażalenie wierzycielowi niebędącemu jednocześnie organem egzekucyjnym.";

.

Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2006 r. Nr 104, poz. 708 i 711, Nr 133, poz. 935, Nr 157, poz. 1119 i Nr 187, poz. 1381, z 2007 r. Nr 89, poz. 589, Nr 115, poz. 794, Nr 176, poz. 1243 i Nr 192, poz. 1378, z 2008 r. Nr 209, poz. 1318, z 2009 r. Nr 3, poz. 11, Nr 39, poz. 308, Nr 131, poz. 1075, Nr 157, poz. 1241 i Nr 201, poz. 1540, z 2010 r. Nr 28, poz. 143, Nr 40, poz, 229, Nr 75, poz. 474, Nr 122, poz. 826, Nr 152, poz. 1018 i Nr 229, poz. 1497 oraz z 2011 r. Nr 85, poz. 458.

4. w art. 26 po § 5 dodaje się § 5a w brzmieniu:

„5a. W przypadku, o którym mowa w art. 27c, odpis tytułu wykonawczego doręcza się jednemu z malżonków.";

4. art. 27c otrzymuje brzmienie:

„Art. 27c. Jeżeli egzekucja ma być prowadzona w celu wyegzekwowania należności pieniężnej, za którą odpowiedzialność ponoszą małżonkowie z majątku wspólnego oraz z ich majątków osobistych, tytuł wykonawczy wystawia się na oboje małżonków.";

4. po art. 27c dodaje się art. 27d w brzmieniu:

„Art. 27d. § 1. Tytuł wykonawczy obejmujący należności pieniężne, wystawiony na zobowiązanego pozostającego w związku małżeńskim, jest podstawą do prowadzenia egzekucji z majątku osobistego zobowiązanego oraz z majątku wspólnego zobowiązanego i jego małżonka.

2. Małżonkowi zobowiązanego przysługuje prawo zgłoszenia sprzeciwu w sprawie prowadzenia egzekucji w przypadku podniesienia przez niego zarzutu wyłączenia lub ograniczenia odpowiedzialności całością lub częścią majątku. Sprzeciw określa istotę i zakres żądania będącego przedmiotem sprzeciwu oraz wskazuje dowody uzasadniające to żądanie.

3. Sprzeciw wnosi się do wierzyciela za pośrednictwem organu egzekucyjnego, który dokonał czynności egzekucyjnej, w terainie 14 dni od dnia uzyskania wiadomości o dokonaniu tej czynności.

4. Organ egzekucyjny obowiązany jest przesłać sprzeciw małżonka zobowiązanego wierzycielowi w terminie 7 dni od dnia jego otrzymania.

0. Wierzyciel wydaje postanowienie, w którym:

1. oddala sprzeciw małżonka zobowiązanego i nadaje tytułowi wykonawczemu, o którym mowa w § 1, klauzulę o skierowaniu egzekucji przeciwko małżonkowi zobowią_zanego albo

2. uwzględnia sprzeciw małżonka zobowiązanego.

6. W uzasadnionych przypadkach wierzyciel nadaje z urzędu tytułowi wykonawczemu, o którym mowa w § 1, w formie postanowienia, klauzulę o skierowaniu egzekucji przeciwko małżonkowi zobowiązanego.

7. W przypadku, o którym mowa w § 6, nie stosuje się art. 10 i art. 61 § 4 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. — Kodeks postępowania administracyjnego.

8. Na postanowienia, o których mowa w § 5 pkt 1 oraz § 6, służy zażalenie małżonkowi zobowiązanego. Zażalenie określa istotę i zakres żądania będą_cego przedmiotem zażalenia oraz wskazuje dowody uzasadniają_ce to żądanie.

0. Na wniosek małżonka zobowiązanego organ egzekucyjny wstrzymuje czynności egzekucyjne dotyczące rzeczy lub prawa majątkowego objętego sprzeciwem do czasu wydania ostatecznego postanowienia w sprawie nadania klauzuli o skierowaniu egzekucji przeciwko małżonkowi zobowiązanego.

0. Organ egzekucyjny może wstrzymać czynności egzekucyjne dotyczące rzeczy lub prawa majątkowego objętego sprzeciwem również na wniosek wierzyciela lub z urzędu. Wstrzymanie następuje do czasu wydania ostatecznego postanowienia w sprawie nadania klauzułi o skierowaniu egzekucji przeciwko małżonkowi zobowiązanego.

0. Organ egzekucyjny wstrzymuje z urzędu realizację czynności egzekucyjnych w stosunku do rzeczy lub prawa majątkowego objętego sprzeciwem w przypadku nieotrzymania ostatecznego postanowienia w przedmiocie zgłoszonego sprzeciwu małżonka w terminie 2 miesięcy od dnia jego przekazania wierzycielowi.

0. Po otrzymaniu ostatecznego postanowienia wierzyciela o uwzględnieniu sprzeciwu małżonka zobowiązanego, organ egzekucyjny uchyla czynności egzekucyjne w zakresie objętym sprzeciwem.

0. Ostateczne postanowienie o skierowaniu egzekucji przeciwko małżonkowi zobowiązanego staje się częścią_ tytułu wykonawczego wystawionego przeciwko zobowiązanemu i stanowi podstawę do zastosowania również innych środków egzekucyjnych z majątku wspólnego zobowiązanego i jego malżonka.";

„Art. 28b. § 1. W przypadku przeniesienia własności przedmiotu zastawu skarbowego lub hipoteki przymusowej organ egzekucyjny dokonuje ich zajęcia na podstawie tytułu wykonawczego wystawionego na zobowiązanego.

2. Równocześnie z dokonaniem zajęcia przedmiotu zastawu skarbowego lub hipoteki przymusowej albo niezwłocznie po uzyskaniu informacji o przeniesieniu własności tego przedmiotu organ egzekucyjny występuje do wierzyciela o nadanie tytułowi wykonawczemu, o którym mowa w § 1, klauzuli o skierowaniu egzekucji przeciwko aktualnemu właścicielowi przedmiotu zastawu skarbowego lub hipoteki przymusowej.

3. Klauzula, o której rnowa w § 2, nadawana jest w formie postanowienia, na które służy zażalenie podmiotowi, przeciwko któremu została nadana ta klauzula. Zażalenie określa istotę i zakres żądania będącego przedmiotem zażalenia oraz wskazuje dowody uzasadniają_ce to żądanie.

0. Organ egzekucyjny wstrzymuje czynności egzekucyjne dotyczące przedmiotu dokonanego zabezpieczenia do czasu otrzymania ostatecznego postanowienia, o którym mowa w § 3.

2. Po wydaniu ostatecznego postanowienia, o którym mowa w § 3, podmiot, przeciwko któremu nadana została klauzula, może uczestniczyć w egzekucji z przedmiotu zastawu skarbowego lub hipoteki przymusowej na prawach zobowiązanego.

3. Po uzyskaniu informacji od właściwego organu o braku podstaw do nadania klauzuli, o której mowa w § 2, organ egzekucyjny niezwłocznie uchyla dokonane czynności egzekucyjne skierowane do przedmiotu zabezpieczenia.

Art. 28c. § 1. Wierzyciel, może wydać kolejne tytuły wykonawcze oznaczając cel, dla którego mają służyć, oraz liczbę porządkową.

§ 2. W przypadku gdy tytułowi wykonawczemu została nadana Idauzula o skierowaniu egzekucji przeciwko:

1. małżonkowi zobowiązanego do majątku wspólnego zobowiązanego i jego małżonka albo

2. aktualnemu właścicielowi przedmiotu zastawu skarbowego lub hipoteki przymusowej — przy wystawianiu kolejnego tytułu wykonawczego sporządza się kolejne postanowienie w sprawie nadania klauzuli o skierowaniu egzekucji przeciwko małżonkowi

zobowiązanego do majątku wspólnego zobowiązanego i jego małżonka albo aktualnemu właścicielowi przedmiotu zastawu skarbowego lub hipoteki przymusowej.

Art. 28d. § 1. Jeżeli w trakcie postępowania egzekucyjnego zostanie złożona korekta dokumentu, o którym mowa w art. 3a § 1, z której wynika wyższa kwota należności pieniężnych niż objęta tytułem wykonawczym, albo zostanie wydane orzeczenie olu^-eślające lub ustalające inną wysokość należności pieniężnej niż objęta tytułena wykonawczym, wierzyciel niezwłocznie aktualizuje tytuł wykonawczy.

§ 2. Minister właściwy do spraw finansów publicznych określi, w drodze rozporządzenia, tryb i sposób aktualizacji tytułu wykonawczego, uwzględniają_c treść tytułu wykonawczego oraz konieczność zapewnienia precyzyjnego określenia należności pieniężnej.";

8) art. 54 otrzymuje brzmienie:

„Art. 54. § 1. Zobowiązanemu przysługuje skarga na czynności egzekucyjne organu egzekucyjnego lub egzekutora.

2. Skargę na czynności egzekucyjne organu egzekucyjnego lub egzekutora wnosi się do organu egzekucyjnego w terminie 14 dni od dnia doręczenia zobowiązanemu odpisu dokumentu stanowiącego podstawę dokonania zakwestionowanej czynności egzekucyjnej, o ile przepisy niniejszej ustawy nie stanowią inaczej.

0. W sprawie skargi postanowienie wydaje organ egzekucyjny. Na postanowienie w sprawie oddalenia skargi przysługuje zażalenie.

2. Wniesienie skargi nie wstrzymuje postępowania egzekucyjnego. Organ egzekucyjny lub organ nadzoru może w uzasadnionych przypadkach wstrzymać, do czasu ostatecznego rozpatrzenia skargi, czynności egzekucyjne będące przedmiotem zaskarzenia.";

9) po art. 54 dodaje się art. 54a w brzmieniu:

„Art. 54a. § L Organ egzekucyjny z urzędu uchyla w całości lub w części dokonaną_ czynność egzekucyjną w przypadku, gdy:

1. została dokonana z naruszeniem przepisów prawa;

2. dalsza realizacja zastosowanego środka egzekucyjnego jest nieuzasadniona, a osoba trzecia nie nabyła prawa;

3) za jej uchyleniem przemawia cel egzekucji.

2. Uchylenie dokonanej czynności egzekucyjnej nie powoduje umorzenia należnych z jej tytuhl kosztów egzekucyjnych, chyba że za niezgodne z prawem dokonanie tej czynności odpowiada organ egzekucyjny.

3. Na postanowienie o uchyleniu czynności egzekucyjnej przyshiguje zobowiązanemu zażalenie.";

10) w art. 59:

1. w § 1 wprowadzenie do wyliczenia otrzymuje brzmienie:

„Postępowanie egzekucyjne, z zastrzeżeniem § la, umarza się:",

2. po § 1 dodaje się § la w brzmieniu:

„§ W przypadku dochodzenia przez organ egzekucyjny, po wygaśnięciu w toku

postępowania egzekucyjnego obowiązku, powstałych w egzekucji należności pieniężnej kosztów egzekucyjnych objętych tytułem wykonawczym wystawionym na tę należność, postępowanie egzekucyjne umarza się po wyeg,zekwowaniu nieuiszczonych i należnych od zobowiązanego kosztów.";

3. § 3 otrzymuje brzmienie:

„§ 3. W przypadkach, o których mowa w § 1, la i 2, organ egzekucyjny wydaje postanowienie w sprawie umorzenia postępowania egzekucyjnego, chyba ze umorzenie postępowania egzekucyjnego następuje na podstawie art. 34 § 4.";

11) art. 61 otrzymuje brzmienie:

„Art. 61. § 1. W razie umorzenia postępowania egzekucyjnego z przyczyny określonej w art. 59 § 2 wszczęcie ponownej egzekucji może nastąpić wyłącznie na wniosek wierzyciela, zawierający informację o ujawnionym majątku lub źródłach dochodu zobowiązanego. Do wniosku wierzyciel dołącza nowy tytuł wykonawczy oraz dowód doręczenia upomnienia, chyba że doręczenie upomnienia nie było wymagane.

§ 2. Przepisu § 1 nie stosuje się w przypadku nałeżności pieniężnych dochodzonych na rzecz obcego państwa.";

12) w art. 64:

1. w § 1 po pkt 10 dodaje się pkt 10a w brzmieniu:

„10a) za sporządzenie pisemnego wezwania zobowiązanego do zapłaty — 10 zł;",

2. w § 9 po pkt 6 dodaje się pkt 6a w brzmieniu:

„6a) za sporządzenie pisemnego wezwania zobowiązanego do zapłaty — z chwilą doręczenia zobowiązanemu wezwania do zapłaty.";

13. w art. 64c § 6 otrzymuje brzmienie:

„§ 6. Koszty egzekucyjne powstałe w egzekucji należności pieniężnej są dochodzone na podstawie tytulu wykonawczego wystawionego na tę należność, chyba że przepisy niniejszej ustawy stanowią inaczej; koszty te są dochodzone od zobowiązanego pomimo wygaśnięcia w toku postępowania egzekucyjnego obowiązku objętego tytułem wykonawczym.";

13. w art. 66 w § 4 pkt 3 otrzymuje brzmienie:

„3) należności dochodzonych na podstawie tytułu wykonawczego wystawionego przez urzą_d skarbowy, naczelnika urzędu skarbowego lub ministra właściwego do spraw finansów publicznych;";

13. w art. 66b po § 2 dodaje się § 2a w brzmieniu:

„2a. Minister właściwy do spraw finansów publicznych może upoważnić, w drodze rozporządzenia, podległy organ do realizacji w jego imieniu czynności organu wnioskującego i organu wykonującego mając na względzie usprawnienie i efektywność obsługi wniosków.";

13. w art. 66g pkt 2 otrzymuje brzmienie:

„2) organom egzekucyjnym lub rekwizycyjnym, w celu realizacji wniosku organu wnioskującego o udzielenie pomocy;";

13. art. 67 otrzymuje brzmienie:

„Art. 67 § 1. Stosując środki egzekucyjne, o których mowa w art. la pkt 12 lit. a, organ egzekucyjny sporządza odpowiednio:

1. zawiadomienie o zajęciu prawa majątkowego zobowiązanego u dłużnika zajętej wierzytelności;

2. protokół zajęcia prawa majątkowego;

3. protokół zajęcia i odbioru ruchomości;

4. protokół odbioru dokumentu;

5. pisemne wezwanie, o którym mowa w art. 71c § 1;

6. wezwanie, o którym mowa w art. 110c § 2.

§ 2. Minister właściwy do spraw finansów publicznych ol(reśli, w drodze rozporządzenia, wzory dokumentów, o których mowa w § 1. Wzory te powinny uwzględniać dane niezbędne do dokonania czynności egzekucyjnej, w tym informacje dotyczące postępowania egzekucyjnego, zastosowanego środka egzekucyjnego oraz należności pieniężnej, której dotyczy postępowanie a także zawierać stosowne pouczenia związane z dokonywaną czynnością. Określając wzory dokumentów należy również uwzględnić uwarunkowania wynikają_ce z elektronicznego przetwarzania danych zawartych w tych dokumentach.";

18. w art. 67a dodaje się § 3 w brzmieniu:

„§ 3. Rozporządzenie ruchomością, wierzytelnością lub innym prawem majątkowym po ich zajęciu nie ma wpływu na dalszy tok postępowania egzekucyjnego. Dokonane czynności egzekucyjne są skuteczne wobec nabywcy zajętej ruchomości, wierzytelności lub innego prawa majątkowego.";

18. uchyla się art. 68;

19. w dziale II po art. 71b dodaje się rozdział 1 a w brzmieniu:

„Rozdział la

Egzekucja z pieniędzy

Art. 71c. § 1. Egzekucja z pieniędzy, następuje przez ustne albo pisemne wezwanie zobowiązanego do zapłaty egzekwowanej należności pieniężnej wraz z odsetkami z tytułu niezapłacenia należności w terminie oraz kosztami egzekucyjnymi.

§ 2. Organ egzekucyjny doręcza zobowiązanemu odpis tytułu wykonawczego jednocześnie z wezwaniem do zapłaty, o ile nie został wcześniej doręczony.

Art. 71d. § 1. Jeżeli w przypadku ustnego wezwania do zapłaty zobowiązany płaci do rąk egzekutora w całości lub części dochodzoną kwotę należności pieniężnej wraz z odsetkami z tytułu niezapłacenia należności w terminie oraz kosztami egzekucyjnymi, egzekutor wystawia pokwitowanie odbioru pieniędzy. Pokwitowanie to wywiera ten sam skutek prawny, co pokwitowanie wierzyciela. Za pokwitowaną_ należność pieniężną organ egzekucyjny ponosi odpowiedzialność wobec wierzyciela.

2. Jeżeli wpłata, o której mowa w § 1, dotyczy więcej niż jednej należności pieniężnej, a pokwitowanie wystawione zostało na sumę łączną pobranych pieniędzy, organ egzekucyjny na żądanie zobowią_zanego przesyła niezwłocznie zobowiązanemu rozliczenie uzyskanych środków. Żą_danie nie przysługuje po upływie roku od dnia zakończenia postępowania egzekucyjnego.

3. Rozliczenie uzyskanych środków organ egzekucyjny przesyła zobowiązanemu również na jego żą_danie, jeżeli dotyczy ono wpłat dokonanych do tego organu przez zobowiązanego lub dłużnika zajętej wierzytelności oraz uzyskanych w wyniku innych czynności egzekucyjnych.

0. Egzekucja z pieniędzy przez ustne wezwanie do zapłaty dokonana jest z chwilą wystawienia pokwitowania odbioru pieniędzy przez egzekutora.

2. W przypadku odebrania pieniędzy w wyniku przeszukania pomieszczeń i schowków, środków transportu ora.z odzieży, teczek, waliz i podobnych przedmiotów stosuje się odpowiednio § 1 — 4 oraz art. 71c § 2.

3. Do egzekucji z pieniędzy przez ustne wezwanie do zapłaty nie stosuje się art. 53 i 67.

Art. 71e. § 1. Egzekucja z pieniędzy przez pisemne wezwania do zapłaty jest dokonana z chwilą doręczenia wezwania zobowiązanemu.

§ 2. W przypadku należności pieniężnych, o których mowa art. 2 § I pkt 1, tylko pierwsze pisemne wezwanie zobowiązanego do zapłaty skutkuje przervvaniem biegu terminu przedawnienia.";

21. w art. 110c po § 3 dodaje się § 3a w brzmieniu:

„§ 3a. W przypadku egzekucji z nieruchomości obciążonej hipoteką przymusową, której własność przeniesiona została na inną osobę, wniosek, o którym mowa w § 3, przesyła się do sądu po otrzymaniu ostatecznego postanowienia o nadaniu tytułowi wykonawczemu klauzuli o skierowaniu egzekucji przeciwko ak^-tualnemu właścicielowi nieruchomości.";

21. w art. 155a § 1 otrzymuje brzmienie:

„§ L Organ egzekucyjny dokonuje zabezpieczenia na wniosek wierzyciela i na podstawie wydanego przez niego zarządzenia zabezpieczenia. We wniosku o zabezpieczenie wierzyciel uprawdopodobnia okoliczności uzasadniają_ce wszczęcie postępowania zabezpieczającego, chyba że zabezpieczenie dokonywane jest na podstawie art. 155.";

21. w art. 156 w § 1 uchyla się pkt 9;

22. po art. 156 dodaje się art. 156a w brzmieniu:

„Art. 156a. Organ egzekucyjny lub egzekutor, przystępując do zabezpieczenia, doręcza zobowiązanemu decyzję stanowią_cą podstawę wystawienia zarządzenia zabezpieczenia, o ile nie została ona wcześniej doręczona.";

21. w art. 157 § 1 otrzymuje brzmienie:

„§ 1. Jeżeli obowiązek, którego dotyczy zarządzenie zabezpieczenia, nie podlega zabezpieczeniu w trybie administracyjnym, wniosek o zabezpieczenie nie zawiera wymaganego uprawdopodobnienia, o którym mowa w art. 155a § 1, lub zarządzenie zabezpieczenia nie zawiera treści określonej w art. 156 § 1, organ egzekucyjny nie przystępuje do zabezpieczenia. Na postanowienie organu egzekucyjnego odmawiają_ce dokonania zabezpieczenia przysługuje wierzycielowi niebędącemu jednocześnie organem egzekucyjnym zażalenie.";

21. w art. 159: a) § 1 otrzymuje brzmienie:

1. Organ egzekucyjny na żądanie zobowiązanego uchyla zabezpieczenie obowiązku o charakterze niepieniężnym, jeżeli wniosek o wszczęcie postępowania egzekucyjnego nie został zgłoszony w terminie 3 miesięcy od dnia dokonania tego zabezpieczenia.”, b) § 2 otrzymuje brzmienie:

2. Termin określony w § l może być przez organ egzekucyjny przedhtżony na wniosek wierzyciela, wyłącznie o okres do 3 miesięcy, jeżeli z uzasadnionych przyczyn postępowanie egzekucyjne nie mogło być wszczęte.";

27) po art. 163 dodaje się art. 163a w brzmieniu:

„Art. 163a. Postępowanie zabezpieczające kończy się w następujących przypadkach:

1. przekształcenia zajęcia zabezpieczającego w zajęcie egzekucyjne, o którym mowa w art. 154 § 4 — 6;

2. przystąpienia do egzekucji obowiązku o charakterze niepieniężnym;

3. niewystawienia tytułu wykonawczego w terminach określonych w art. 154 § 4 — 6;

0. uchylenia zabezpieczenia w trybie art. 159 § 1;

4. umorzenia postępowania zabezpieczającego.";

28) art. 166b otrzymuje brzmienie:

„Art. 166b. W postępowaniu zabezpieczającym stosuje się odpowiednio przepisy działu I i art. 168d.";

29) uchyla się art. 174.

Art. 2. Do postępowań egzekucyjnych wszczętych a niezakończonych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy stosuje się przepisy dotychczasowe, z tym że stosuje się:

1. art. 28c — 28d, art. 54a, art. 59 § 1, 1 a i 3, art. 64c § 6, oraz art. 67a § 3 ustawy wymienionej w art. 1 w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą;

2. art. 28b ustawy wymienionej w art. 1 w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą, jeżeli ustanowienie zastawu rejestrowego lub hipoteki przymusowej nastąpiło także przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy.

Art. 3. Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia, z wyjątkiem art. 1 pkt 29, który wchodzi w życie po upływie 24 miesięcy od dnia ogłoszenia.

26 sierpnia 2011 r.

UZASADNIENIE

Skuteczność egzekwowania obowiązków publicznych w drodze przymusu administracyjnego jest jednym z elementów mających zasadniczy wpływ na kondycję państwa w zakresie realizowanego przez nie władztwa publicznego, zarówno w przypadkach uchylania się przez zobowiązanych od wykonania ciążących na nich obowiązków, jak i poprzez oddziaływanie na stopień dobrowolnego wywiązywania się z nich przez podmioty indywidualne i osoby prawne. Niezależnie zatem od uwarunkowań technologicznych i strukturalnych, konieczne staje się wprowadzenie prawnych instrumentów umożliwiających sprawne, szybkie i skuteczne reagowanie administracyjnych organów egzekucyjnych na zmieniające się okoliczności zewnętrzne, przy zachowaniu wszelkich standardów umożliwiających zachowanie pewności obrotu prawnego i praw jego uczestników. Ilość zobowiązań podlegających przymusowemu ściągnięciu w drodze egzekucji administracyjnej wymaga wprowadzenia jednoznacznych zasad efektywnej współpracy pomiędzy wszystkimi organami egzekucyjnymi oraz wierzycielami. Projektowane zmiany mają umożliwić współpracę bez bagażu nadmiernej formalizacji i jednocześnie wprowadzać jasne zasady odpowiedzialności za podejmowane działania lub zaniechania. Podobne standardy mają kierować stosunkami prawnymi zachodzącymi w ramach postępowań egzekucyjnych i zabezpieczających zarówno z zobowiązanymi, jak i wierzycielami cyvvilnoprawnymi i działającymi na ich zlecenie sądowymi organami egzekucyjnymi. Przepisy prawne regulujące przebieg postępovvania egzekucyjnego powinny jednak uwzględniać specyfikę i odrębność tego postępowania od innych postępowań administracyjnych, z uwagi na koniecmość zapewnienia możliwości realizacji celu tego postępowania.

Kwestie związane z postępowaniem egzekucyjnym w administracji regulują obecnie następujące akty prawne:

1. ustawa z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U. z 2005 r. Nr 229, poz. 1954, z .), zwana dalej „ustawą",

2. rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 22 listopada 2001 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji

2

(Dz. U. Nr 137, poz. 1541, z .),

3. Dyrektywa Rady 2008/55/WE z dnia 26 maja 2008 r. w sprawie wzajemnej pomocy przy odzyskiwaniu wierzytelności dotyczących niektórych opłat, ceł, podatków i innych obciążeń (Dz. Urz. UE L z 2008 r. Nr 150, poz. 28), zwana dalej „Dyrektywą 55/2008",

4. Rozporządzenie Komisji (WE) Nr 1179/2008 z dnia 28 listopada 2008 r. ustalające szczegółowe zasady wdrożenia niektórych przepisów dyrektywy Rady 2008/55/WE w sprawie wzajemnej pomocy przy dochodzeniu należności pieniężnych z tytuht niektórych opłat, ceł, podatków i innych obciążeń (Dz. Urz. UE L z 2008 r. Nr 319, poz. 21), zwane dalej „Rozporządzeniem 1179/2008",

5. Konwencja o wzajemnej pomocy administracyjnej w sprawach podatkowych, sporządzonej w Strasburgu dnia 25 stycznia 1988 r. (Dz. U. z 1998 r. Nr 141, poz. 913).

W obecnym stanie prawnym występuje szereg negatywnych zjawisk w obszarze egzekucji administracyjnej, którymi są:

• przedawnianie się należności stanowią_cych dochód państwa i jednostek samorządu terytorialnego wskutek niemożności skutecznego zastosowania środka egzekucyjnego przerywają_cego bieg terminu przedawnienia,

• przeciążenie pracą komórek egzekucyjnych w urzędach skarbowych, m. in. wskutek prowadzenia. postępowania zabezpieczającego na rzecz wierzycieli będących jednocześnie organami egzekucyjnymi, którzy nie posiadają kompetencji do dokonywania zabezpieczenia,

• brak efektywności w dochodzeniu należności pieniężnych z majątku wspólnego małżonków oraz z rzeczy, na których ustanowiono zabezpieczenie rzeczowe, z uwagi na wydłużone i skomplikowane procedury,

• straty finansowe spowodowane niemożnością dochodzenia kosztów egzekucyjnych po wygaśnięciu należności „głównej" objętej tytułem wykonawczym,

• występujące spory pomiędzy wierzycielami a organami egzekucyjnymi, co do właściwości w zakresie ustalania składników majątkowych zobowiązanego, z których możliwe będzie przeprowadzenie egzekucji administracyjnej po umorzeniu postępowania egzekucyjnego wskutek stwierdzenia, że nie uzyska się kwoty przewyższającej wydatki egzekucyjne (koszty ponoszone przez organ egzekucyjny

3

w związku z prowadzeniem egzekucji).

Proponowane zmiany nie wprowadzają nowych środków egzekucyjnych, natomiast poprzez istotną modyfikację przepisów usprawnią stosowanie środków egzekucyjnych już istniejących, głównie egzekucji z pieniędzy. Celem projektu jest również usprawnienie przebiegu postępowania egzekucyjnego poprzez usunięcie niejasności interpretacyjnych i błędów normatywnych, a także wyeliminowanie lub modyfikacja nieefektywnych czynności obciążających administracyjne organy egzekucyjne, nie mających wpływu na realizację istotnych uprawnień przez inne strony postępowania egzekucyjnego w administracji.

Szczegółowe omówienie propozycji zmian ustawy:

Pkt 1 — uchylenie w art. 2 w § 1 ustawy pkt lb.

W obecnym stanie prawnym podstawą do dochodzenia należności z tytułu prywatyzacji jest akt notarialny zaopatrzony w są_dową klauzulę wykonalności, który w przypadku niewykonania obowiązku wynikającego z tego aktu, kierowany jest do egzekucji sądowej. Proponowana zmiana usuwa więc sprzeczne ze sobą rozwiązania zawarte w przepisach ustawy i ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. — Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, z .), zwanej dalej „kpc".

Pkt 2 — dodanie § 9 w art. 19

Ustawa w art. 19 reguluje właściwość rzeczową organów egzekucyjnych. Zgodnie z § l kompetencje do zabezpieczania należności pieniężnych ma wyłącznie naczelnik urzędu skarbowego. Pozostałe organy egzekucyjne wyszczególnione w § 2-5 i § 7 oraz 8 tego artykułu nie posiadają kompetencji do dokonywania zabezpieczenia w ramach postępowania zabezpieczającego uregulowanego w dziale IV ustawy. Podkreślenia wymaga, że zabezpieczanie należności jest postępowaniem szczególnym, „pomocniczym" w stosunku do postępowania egzekucyjnego, a jego cechą jest ochrona przyszłych interesów wierzyciela. Organy uprawnione do egzekwowania należności powinny być również uprawnione do ich zabezpieczania. Przykładowo, zgodnie z art. 19 § 4 ustawy, dyrektor oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych jest organem egzekucyjnym uprawnionym do stosowania następujących środków egzekucyjnych: egzekucji z wynagrodzenia za pracę, ze świadczeń z ubezpieczenia społecznego, z renty socjalnej, z wierzytelności pieniężnych oraz z rachunków bankowych. Wskazany organ egzekucyjny

4

upoważniony byłby do stosowania środków zabezpieczenia polegają_cych na dokonywaniu zajęć zabezpieczających tych samych składników majątkowych zobowiązanego, tj. wynagrodzenia za pracę, świadczeń z ubezpieczenia społecznego, renty socjalnej, wierzytelności pieniężnych oraz rachunków bankowych.

Proponowana zmiana umożliwi stosowanie przez właściwe organy egzekucyjne środków zabezpieczenia do tych składników majątkowych zobowiązanego, z których możliwe jest prowadzenie przez te organy egzekucji.

Pkt 3 — zmiana art. 23 § 6 — 8

Proponuje się wskazać, że organy nadzoru w drodze postanowienia, mogą wstrzymać z urzędu postępowanie egzekucyjne lub czynności egzekucyjne. Odstępuje się jednocześnie od konieczności uzyskiwania zgody wierzyciela na dokonanie tej czynności, natomiast prawo zaskarżenia postanowienia w sprawie wstrzymania czyriności egzekucyjnych lub postępowania egzekucyjnego przyznaje Się wyłącznie wierzycielowi.

Obecnie wstrzymanie postępowania egzekucyjnego lub czynności egzekucyjnych przewidują art. 17 § 2, 23 § 6-8, 35, 35a, 54 § 6, 62, 66zf § 4, 67d § 4, 70a § 1 ustawy. Przepisem ogólnym w sprawie wstrzymania postępowania egzekncyjnego lub czynności egzekucyjnych jest art. 23 § 6 — 8 ustawy, zgodnie z którym organ sprawujący nadzór może skorzystać z tej instytucji w szczególnie uzasadnionych przypadkach. Dodatkowo niezbędna jest w tym zakresie zgoda wierzyciela w przypadku należności pieniężnych innych niż pozostające we właściwości urzędów skarbowych. Przepisy art. 23 § 6-8 ustawy nie wskazują jednoznacznie, czy organ sprawujący nadzór uprawniony jest do wstrzymania postępowania egzekucyjnego lub czynności egzekucyjnych z urzędu, czy na wniosek.

Zmiana art. 23 § 6 — 8 ustawy ma na celu ograniczenie zakresu stosowania tych regulacji do przypadków wstrzymania postępowania egzekucyjnego lub czynności egzekucyjnych tylko z urzędu — w szczególnie uzasadnionych przypadkach, tj. gdy organ sprawują_cy nadzór poweźmie informacje o konieczności wstrzymania postępowania egzekucyjnego lub czynn.ości egzekucyjnych.

Zobowiązanemu przysługuje natomiast szereg innych, wymienionych wyżej, środków prawnych w przedmiocie wstrzymania postępowania egzekucyjnego lub czynności egzekucyjnych. Rezygnacja z orzekania na wniosek, na podstawie art. 23 § 6-8 ustawy, wynika również z tego, że wielość regulacji prawnych dotyczących tej samej instytucji skutkuje trudnościami w prawidłowym sporządzeniu podania o zastosowanie tej instytucji

5

oraz jego kwalifikacji prawnej przez organy administracji publicznej, do których podanie jest skierowane.

Nowelizacja art. 23 § 6 — 8 ustawy umożliwi również wyeliminowanie pracochłonnych czynności procesowych wierzycieli, organów sprawujących nadzór nad egzekucją administracyjną oraz Ministra Finansów jako organu odwoławczego w indywidualnych sprawach, co z kolei zapobiegnie opóźnianiu prowadzonego postępowania egzekucyjnego, którego celem jest doprowadzenie do wykonania obowiązku podlegają_cego egzekucj i administracyjnej.

Ponadto, z uwagi na wydawanie jedynie pozytywnych dla zobowiązanego rozstrzygnięć w sprawie wstrzymania postępowania egzekucyjnego lub czynności egzekucyjnych wystarczające jest przyznanie prawa zaskarżenia postanowienia w sprawie wstrzymania czynności egzekucyjnych lub postępowania egzekucyjnego wyłącznie wierzycielowi.

Pkt 4 — dodanie § 5a w art. 26

Proponowana zmiana wynika z konieczności uwzględnienia przypadku, w Idórym odpowiedzialność za należność pieniężną ciąży na obojgu małżonków. W takiej sytuacji, w celu usprawnienia postępowania oraz obniżenia jego kosztów przewiduje się, że do wszczęcia postępowania konieczne jest doręczenie tytułu wykonawczego tylko jednemu z małżonków.

Pkt 5 — zmiana art. 27c

Obecnie ustawa przewiduje możliwość prowadzenia egzekucji z majątku wspólnego małżonków, w przypadku gdy jeden ze współmałżonków jest zobowiązanym w rozumieniu art. la pkt 20 ustawy. Źródłem materialnoprawnym odpowiedzialności majątkowej małżonka jest art. 29 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. — Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60, z .), który kreuje odpowiedzialność współmałżonka z majątku współnego za dług po jego powstaniu. Nie jest to odpowiedzialność osobista za zobowiązanie, którego niewykonanie doprowadziło do długu, lecz sili generis odpowiedzialność rzeczowa (uchwała SN z dnia 28.10.2004 r. sygn. akt III CZP 33/04). W takim przypadku konieczne jest wystawienie tytułu wykonawczego na zobowiązanego i jego małżonka, zgodnie z art. 27c ustawy.

Propozycja zmiany art. 27c stanowi doprecyzowanie treści dotychczasowego brzmienia zmienianego przepisu poprzez wskazanie, że tytuł wykonawczy jest wystawiany

6

na oboje małżonków w sytuacji, gdy egzekucja ma być prowadzona w celu wyegzekwowania należności pieniężnej, za którą odpowiedzialność ponoszą małżonkowie z majątku wspólnego oraz z ich majątków osobistych.

Pkt 6 — dodanie art. 27d

Proponuje się wprowadzenie przepisów regulują_cych procedurę dochodzenia należności zobowiązanego z majątku wspólnego zobowiązanego i jego małżonka. Dotychczas istniały rozbieżności interpretacyjne co do możliwości oraz trybu dochodzenia tych należności z majątku wspólnego zobowiązanego i jego małżonka. Wprawdzie przepisy art. 26 i 29 Ordynacji podatkowej przewidywały taką możliwość, jednakże przepisy ustawy nie określały trybu i zasad prowadzenia egzekucji z majątku wspólnego zobowiązanego i jego małżonka.

W obecnym stanie prawnym wierzyciel wystawia tytuł wykonawczy wyłącznie na zobowiązanego w przypadku niewywiązywania się przez niego z obowiązków podlegających egzekucji administracyjnej. Na dzień wystawienia tytułu wykonawczego wierzycielowi nie jest znany majątek zobowiązanego podlegający egzekucji (czy z majątku osobistego zobowiązanego, czy z majątku wspólnego małżonków). Jeżeli okaże się, że egzekucję należy przeprowadzić z majątku wspólnego (bą_dź ustanowić na nim hipotekę przymusową), dotychczasowe postępowanie egzekucyjne podlep. umorzeniu, czynności egzekucyjne podlegają uchyleniu, a następnie wystawia się tytuł wykonawczy na oboje małżonków, zgodnie z obowiązującym art. 27c ustawy.

Celem zmiany przepisów umożliwiających egzekwowanie z majątku wspólnego zobowiązanego i jego małżonka jest zatem przyspieszenie procedury dochodzenia obowiązku poprzez stworzenie podstawy prawnej prowadzenia egzekucji z tego majątku bez konieczności pozbawiania mocy prawnej tytułu wykonawczego wystawionego na zobowiązanego, który nie wykonał obowiązku podlegającego egzekucji administracyjnej. Z drugiej strony w sytuacji prowadzenia egzekucji z majątku wspólnego zobowiązanego i jego małżonka, niezbędne jest również zagwarantowanie małżonkowi zobowiązanego prawa obrony przed egzekucją z majątku wspólnego. Zgodnie bowiem z uchwalą Sądu Najwyższego z dnia 28.10.2004 r. sygn. akt III CZP 33/04, małżonek podatnika, którego dotyczy ustalone zobowiązanie podatkowe, nie został zaliczony do grona podmiotów będących stroną_ posłępowania podatkowego, wobec tego nie doręcza się mu decyzji ustalającej wysokość zobowiązania podatkowego, stanowiącej podstawę wpisu hipoteki przymusowej na nieruchomości objętej wspólnością ustawową podatnika i jego małżonka.

7

W sytuacji, gdy małżonek podatnika nie może uczestniczyć w postępowaniu jurysdykcyjnym w celu obrony swoich praw, niezbędne jest stworzenie takiej procedury w postępowaniu egzekucyjnym.

Proponowany art. 27d przewiduje, ze podstawą do prowadzenia egzekucji z majątku wspólnego będzie tytuł wykonawczy wystawiony na zobowiązanego (§ 1), przy czym małżonkowi zobowiązanego przyznany został środek ochrony jego praw w postaci możliwości zgłoszenia organowi egzekucyjnemu sprzeciwu (§ 2) w terminie czternastu dni od dnia uzyskania wiadomości o czynności egzekucyjnej skierowanej do majątku wspólnego (§ 3). Przewiduje się również, że organem właściwym do rozpatrzenia sprzeciwu małżonka zobowiązanego jest wierzyciel, który wyda w tym zakresie postanowienie (§ 5 pkt 1). To wierzyciel przy wydawaniu postanowienia w tej sprawie zobowiązany będzie do zbadania, czy istnieje podstawa prawna do dochodzenia danej należności pieniężnej z majątku wspólnego zobowiązanego i jego małżonka. Będzie również zobowiązany do zbadania i oceny zgłoszonych przez małżonka okoliczności. W przypadku stwierdzenia braku podstaw do uwzględnienia sprzeciwu wierzyciel wyda postanowienie oddalające sprzeciw małżonka zobowiązanego i nadające tytułowi wykonawczemu klauzulę o skierowaniu egzekucji przeciwko małżonkowi zobowiązanego. Postanowienie to, po uzyskaniu przymiotu ostateczności, będzie podstawą do dalszej realizacji zastosowanego środka bądź podjęcia innych środków egzekucyjnych skierowanych do majątku wspólnego zobowiązanego i jego małżonka. Postanowienie to stanie się z mocy prawa częścią tytulu wykonawczego.

Uprawnienia do nadania w drodze zaskarżalnego postanowienia tytułowi wykonawczemu klauzuli o skierowaniu egzekucji przeciwko małżonkowi zobowiązanego winny być również zagwarantowane wierzycielowi z urzędu, jeżeli będzie to konieczne ze względu na toczą_ce się postępowanie, np. w przypadku konieczności wystąpienia do sądu wieczystoksięgowego o ustanowienie hipoteki przymusowej na majątku wspólnym małżonków (§ 6). Klauzula nadawana będzie z urzędu przeciwko małżonkowi zobowiązanego, podobnie jak w przypadku ldauzuli organu egzekucyjnego o skierowaniu do egzekucji administracyjnej tytuht wykonawczego wystawionego na zobowiązanego. Proponuje się wyłączenie w tym postępowaniu przepisów regulujących wszczęcie postępowania (art. 61 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego — Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071, z . — zwany dalej „kpa.") oraz zapewniających stronie udział w postępowaniu pierwszej instancji (art. 10 kpa.). Rozwiązanie to stanowiące odstępstwo od ogólnych zasad postępowania administracyjnego

8

ma na celu uniemożliwienie małżonkowi zobowiązanego podjęcia działań, które prowadziłyby do bezskuteczności egzekucji (zabezpieczenia).

Należy jednak podkreślić, że na postanowienie w sprawie oddalenia sprzeciwu i nadaniu tytułowi wykonawczemu klauzuli o skierowaniu egzekucji przeciwko małżonkowi zobowiązanego (§ 5 pkt 1) oraz na postanowienie o nadaniu tej klauzuli wydawane z urzędu przysługuje małżonkowi zobowiązanego zażalenie (§ 8), a w konsekwencji także skarga do sądu administracyjnego. Zapewni to małżonkowi pełną ochronę, bez dodatkowego obciążenia organu egzekucyjnego koniecznością prowadzenia postępowania w sprawie zgłoszonego sprzeciwu.

Co istotne, przewiduje się również, w celu ochrony interesów małżonka zobowiązanego, wstrzymanie czynności egzekucyjnych dotyczących rzeczy lub prawa majątkowego. Na jego wniosek organ egzekucyjny byłby obowiązany, a na wniosek wierzyciela lub z urzędu — uprawniony, do wstrzymania czynności egzekucyjnych z majątku wspólnego zobowiązanego i jego małżonka do czasu wydania ostatecznego postanowienia w sprawie nadania klauzuli o skierowaniu eg.zekucji przeciwko małżonkowi zobowiązanego. Wstrzymanie realizacji czynności egzekucyjnych z majątku wspólnego nastąpi również z mocy prawa w przypadku nieuzyskania przez organ egzekucyjny, w terminie 2 miesięcy od dnia jego przekazania wierzycielowi, ostatecznego postanowienia w przedmiocie zgłoszonego sprzeciwu małżonka.

Pkt 7 — dodanie art. 28b — 28d

Proponuje się dodanie nowego art. 28b, regulującego możliwość dochodzenie należności pieniężnych zabezpieczonych zastawem skarbowym lub hipoteką_ przymusową.

Obecnie w zakresie dochod.zenia od dłużnika rzeczowego wierzytelności zabezpieczonych rzeczowo stosuje się przepisy kpc celem uzyskania orzeczenia sądu powszechnego o odpowiedzialności tej osoby. Tytuł egzekucyjny na dłużnika rzeczowego zaopatrzony w sądową ldauzulę wykonalności, w przypadku hipoteki przymusowej, kierowany jest następnie do komornika sądowego do wykonania w trybie egzekucji są_dowej. W przypadku zastawu skarbowego dochodzenie od dłużnika rzeczowego odbywa się obecnie w odrębnym administracyjnym postępowaniu egzekucyjnym prowadzonym na podstawie tytułu wykonawczego wystawionego na tę osobę, zgodnie art. 42 § 7 Ordynacji podatkowej. Niezbędne jest skrócenie procedury dochodzenia wierzytelności z przedmiotu obciążonego prawem zastawniczym od dłużnika rzeczowego poprzez umożliwienie prowadzenia egzekucji administracyjnej z przedmiot-u zabezpieczenia na podstawie tytułu

9

wykonawczego wystawionego na zobowiązanego, na majątku którego ustanowiono zabezpieczenie rzeczowe.

Należy w tym miejscu odnotować, że w orzecznictwie Sądu Najwyższego formułowane są już tezy, zgodnie z którymi zaspokojenie z przedmiotu zastawu skarbowego może nastąpić na podstawie tytułu wykonawczego wydanego na zobowiązanego również wtedy, gdy właścicielem tego przedmiotu jest już inna osoba (uchwała z 7 maja 2010 n III CZP 20/10). Właściwym wydaje się przeniesienie tej linii orzeczniczej do jednoznacznych regulacji prawnych.

Celem proponowanej regulacji jest również wprowadzenie możliwości dochodzenia wierzytelności zabezpieczonych hipotecznie-w trybie egzekucji administracyjnej, albowiem-od 2001 r. naczelnicy urzędów skarbowych posiadają uprawnienia do prowadzenia egzekucji z nieruchomości i zbędne jest korzystanie w tym zakresie z egzekucji sądowej.

Proponuje się zatem dodanie przepisu, zgodnie z którym w przypadku zbycia przedmiotu zabezpieczenia dochodzenie należności pieniężnych będzie możliwe w egzekucji prowadzonej na podstawie tytułu wykonawczego wystawionego na zobowiązanego. W toku tej egzekucji, organ egzekucyjny uprawniony byłby do zajęcia przedmiotu zabezpieczenia rzeczowego. W przypadku powzięcia informacji, że prawo własności rzeczy obciążonej rzeczowo przeszło na inną osobę organ egzekucyjny zobowiązany byłby wystąpić do wierzyciela o nadanie temu tytułowi wykonawczemu klauzuli o skierowaniu egzekucji przeciwko aktualnemu właścicielowi przedmiotu zastawu skarbowego lub hipoteki przymusowej z ograniczeniem jego odpowiedzialności do przedmiotu zabezpieczenia. Zajęcie rzeczy obciążonej prawem zastawniczym byłoby więc dokonywane przez organ egzekucyjny przed nadaniem tytułowi wykonawczemu ldauzuli o skierowaniu egzekucji przeciwko aktualnemu właścicielowi rzeczy.

W celu ochrony interesów dłużnika rzeczowego wprowadza się zasadę, zgodnie z którą klauzula ta miałaby formę postanowienia, na które służyłoby zażalenie podmiotowi, przeciwko któremu została ona nadana. Przyjmuje się również rozwiązanie, że czyrmości egzekucyjne dotyczące przedmiotu zabezpieczenia podlegać będą wstrzymaniu do czasu uzyskania ostatecznego postanowienia w sprawie nadania klauzuli. Ponadto od momentu, gdy postanowienie o nadaniu ldauzuli wykonalności przeciwko aktualnemu właścicielowi stanie się ostateczne, będzie mógł on uczestniczyć w postępowaniu egzekucyjnym w charakterze zobowiązanego. Natomiast w przypadku otrzymania informacji od właściwego organu o braku podstaw do nadania ldauzuli organ egzekucyjny winien niezwłocznie uchylić dokonane czynności egzekucyjne skierowane do przedmiotu zabezpieczenia.

10

W dodawanym art. 28c proponuje się dodanie przepisu upoważniającego wierzyciela do wystawienia kolejnego tytułu wykonawczego. W egzekucji administracyjnej występuje bowiem szereg przypadków, w których konieczne jest wystawienie kolejnego tytułu wykonawczego, np. po wpisie hipoteki przymusowej na nieruchomości zobowiązanego oryginał tytułu wykonawczego, stanowiący podstawę wpisu, pozostaje w aktach sądu wieczystoksięgowego. Również w przypadku wyznaczenia przez sąd (w trybie art. 773 § 1 kpc) komornika sądowego do prowadzenia łącznie egzekucji sądowej i egzekucji administracyjnej do składnika majątkowego, do którego nastąpił zbieg, oryginał tytułu wykonawczego przekazywany jest temu komornikowi. W obu tych przypadkach, administracyjny organ egzekucyjny obowiązany jest do kontynuowania egzekucji administracyjnej (w ostatnim z powołanych przypadków — w zakresie pozostałych środków egzekucyjnych), aż do osiągnięcia celu egzekucji — wyegzekwowania dochodzonych kwot. Wprowadzenie podstawy prawnej wystawiania kolejnych tytułów wykonawczych zapobiegnie ewentualnym zarzutom prowadzenia egzekucji administracyjnej na podstawie kopii tytułu wykonawczego sporządzonej bez podstawy prawnej. Na gruncie egzekucji są_dowej rozwiązania prawne w tym zakresie zawarte są w art. 793 i 794 kpc.

W przepisie tym ponadto uregulowano sytuację, w której przy wystawianiu kolejnego tytułu wykonawczego sporządza się kolejne postanowienie w sprawie nadania klauzuli o skierowaniu egzekucji przeciwko małżonkowi zobowiązanego do majątku wspólnego zobowiązanego i jego małżonka albo aktualnemu właścicielowi przedmiotu zastawu skarbowego lub hipoteki przymusowej.

W art. 28d dodaje się przepis upoważniający wierzyciela do aktualizacji tytułu wykonawczego w przypadku, gdy w trakcie postępowania egzekucyjnego zostanie złożona korekta deklaracji podatkowej (lub innych dokumentów, z których wynika wysokość zobowiązania podatkowego) albo wydane zostanie orzeczenie określające lub ustalające inną wysokość należności pieniężnej niż objęta tytułem wykonawczym. Obecnie w zakresie aktualizacji tytułu wykonawczego obowią_zuje § 9 ust. lb rozporzą_dzenia w sprctwie wykonania niektórych przepisów ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, zgodnie z którym, jeżeli w trakcie postępowania egzekucyjnego zostanie wydane orzeczenie określające lub ustalające inną wysokość należności pieniężnej niż objęta tytułem wykonawczym, wierzyciel niezwłocznie aktualizuje tytuł wykonawczy w opisany w tym przepisie sposób. Z uwagi na występujące wątpliwości co do konstytucyjności § 9

11

ust. lb (wyrok WSA w Krakowie z dnia 18.04.2007 r. sygn. akt I SA(Kr 1327/05, niepubl., wyrok WSA w Krakowie z dnia 8.04.2008 r. sygn. aid I SA/Kr 9/07, niepubl.) celowe jest stworzenie ustawowej podstawy prawnej aktualizacji tytułu wykonawczego. Tryb i sposób aktualizacji określi minister właściwy do spraw finansów publicznych w drodze rozporządzenia.

Pkt 8 — zmiana art. 54

Zmiany wprowadzane w art. 54 ustawy mają na celu dokonanie dwóch modyfikacji: po pierwsze chodzi o ograniczenie środków zaskarżenia przyslugujących zobowiązanemu do skargi na czynności egzekucyjne organu egzeluicyjnego lub egzekutora, po wtóre przyjęcie rozwiagania, zgodnie z którym ww. skarga będzie wnoszona do organu egzekucyjnego oraz ze organem właściwym do wydania postanowienia w sprawie skargi na czynności egzekucyjne będzie organ egzekucyjny.

Odnośnie ograniczenia środków zaskarżenia należy wskazać, że obecnie funkcjonują dwa środki zaskarżenia: skarga na czynności egzekucyjne oraz skarga na przewlekłość postępowania egzekucyjnego. Prawo wniesienia obu tych środków zaskarżenia przyznane zostało zobowiązanemu (§ 1), natomiast prawo do wniesienia skargi na przewlekłość postępowania egzekucyjnego przyznane zostało również wierzycielowi niebędącemu jednocześnie organem egzekucyjnym, a także podmiotowi, którego interes prawny lub faktyczny został naruszony w wyniku niewykonania obowiązku oraz organowi zainteresowanemu w wykonaniu obowiązku (§ 2). Podmiotami, o których mowa w art. 54 § 2 ustawy, są przede wszystkim wierzyciele cywilnoprawni, na rzecz których prowadzona jest łączna egzekucja z danego składnika majątkowego, do którego nastąpił zbieg egzeluicji administracyjnej z egzekucją sądową rozstrzygnięty przez sąd na podstawie art. 773 § 1 kpc.

Zachodzi potrzeba rezygnacji ze środka prawnego w postaci skargi na przewlekłość postępowania egzekucyjnego albowiem zobowiązani, wobec których prowadzone są postępowania egzekucyjne, nie korzystają z tego środka prawnego. Ponadto w ich interesie pozostaje dobrowolna wpłata dochodzonych należności, która nie generuje kosztów egzekucyjnych i nie powoduje dalszego wzrostu odsetek z tytułu niezapłacenia należności w terminie. Natomiast w skargach wierzycieli cywilnoprawnych podnoszony jest brak skuteczności prowadzonego postępowania egzekucyjnego. Mylnie utożsamiana jest bowiem skuteczność z przewlekłością tego postępowania. W przypadku posiadania przez organ egzekucyjny informacji co do składników majątkowych, z których możliwe jest

l 2

przeprowadzenie egzekucji, zazwyczaj podejmowane są czynności egzekucyjne do tego majątku (zainteresowani są bowiem sami pracownicy organu egzekucyjnego, którym wypłacana jest z tego tytułu prowizja). Za rezygnacją z tego środka prawnego przemawia również okoliczność, iż w przypadlm uznania skargi na przewleldość postępowania egzekucyjnego, organowi nadzoru nie przysługuje, w świetle obowiązującego art. 54 ustawy, kompetencja do nakazania dokonania czynności egzekucyjnych w ramach środków przymusu stosowanych przez organ egzekucyjny. Ponadto przewlekle załatwienie sprawy może być badane w trybie skargi, o której mowa w art. 227 kpa, do rozpatrzenia której właściwy jest organ nadzoru, tak jak w przypadku skargi na przewlekłość postępowania egzekucyjnego. Z tych względów eliminacja tego środka zaskarżenia uprości przebieg postępowania egzekucyjnego, które jest postępowaniem wykonawczym ukierunkowanym na doprowadzenie do wykonania obowiązku podlegającego egzekucji administracyjnej.

Wymienione wyżej skargi, uregulowane obecnie w art. 54 ustawy, rozpoznawane są w drodze postanowień podlegających kontroli instancyjnej i sądowoadministracyjnej. Organem pierwszej instancji właściwym do rozpatrzenia tych środków prawnych jest organ nadzoru (ustalony zgodnie z art. 23 ustawy), natomiast organem odwoławczym — Minisłer Finansów, w przypadku dyrektorów izb skarbowych orzekających w pierwszej instancji.

Potrzeba zmiany art. 54 ustawy podyktowana jest koniecznością oddzielenia funkcji nadzorczych wykonywanych przez Ministra Finansów od zadań administracyjnych. Na podstawie art. 25 § 1 ustawy Minister Finansów sprawuje zwierzchni nadzór i kontrolę przestrzegania w toku czynności egzekucyjnych przepisów ustawy przez wierzycieli i organy egzekucyjne w zakresie egzekucji należności pieniężnych. W świetle tego przepisu kompetencje Ministra Finansów powinny być ograniczone do zapewnienia jednolitego stosowania przepisów ustawy przez uczestników postępowania egzekucyjnego. W zakresie bowiem sprawowania bezpośredniego nadzoru nad egzekucją administracyjną prowadzoną przez administracyjne organy egzekucyjne przepisy art. 23 § 1 — 3a ustawy wyznaczają_ organy w tym zakresie właściwe (dyrektorów izb skarbowych, samorządowe kolegia odwoławcze). W zażaleniach kierowanych obecnie do Ministra Finansów podnoszone są natomiast argumenty nie odnoszące się do czynności egzekucyjnych, lecz kwestie będące przedmiotem rozpatrzenia w odrębnych postępowaniach administracyjnych (np. zarzut przedawnienia dochodzonego obowiązku rozpatrywany w trybie art 33 pkt l lub art. 59 § 2 ustawy). Minister Finansów niejednokrotnie traktowany jest jako organ III instancji w sprawach podlegających rozpatrzeniu w dwuinstancyjnym postępowaniu prowadzonym przez organy egzekucyjne i organy nadzoru. Z tych względów rola Ministra Finansów w

13

procedurze administracyjnej powinna być ograniczona do działań o charakterze nadzorczym wobec podległych mu bezpośrednio organów (dyrektorów izb skarbowych), np. w nadzwyczajnych postępowaniach administracyjnych prowadzonych w indywidualnych sprawach. Z tego względu proponuje się przyjęcie rozwiązań określonych w art. 54 § 2 i 3. Jednocześnie utrzymane pozostanie rozwiązanie polegają_ce na możliwości złożenia zażalenia na postanowienie o oddaleniu skargi.

Pkt 9 — dodanie art. 54a.

Dotychczasowa praktyka organów egzekucyjnych wykazuje, iż niejednokrotnie w postępowaniu egzekucyjnym zachodzi potrzeba uchylenia dokonanych przez organ egzekucyjny czynności egzekucyjnych. Czyrmości te mogły być dokonane z naruszeniem prawa albo mogą stanowić przeszkodę do dalszego prowadzenia racjonalnego — w szczególności pod względem ekonomicznym — postępowania egzekucyjnego. Strony postępowania nie korzystają natomiast ze swoich uprawnień, w szczególności ze środków zaskarżenia, w celu zmiany istniejącego stanu rzeczy. Obecnie organ egzekucyjny nie posiada uprawnień do podjęcia działań z urzędu w tym zakresie, mimo wystąpienia ku temu wyraźnych przesłanek. Instytucja uchylania w całości lub części dokonanych czynności egzek^-ucyjnych będzie mogła być zastosowana wyłącznie z urzędu. Zobowiązany nie będzie posiadał uprawnień do żądania uchylenia czynności egzekucyjnych na podstawie tego przepisu, albowiem przysługuje mu wynikają_ce z art. 54 ustawy prawo wniesienia skargi na czynność egzekucyjną, której pozytywne rozpatrzenie może skutkować uchyleniem dokonanej czynności. Wskazać należy, że uchylenie czynności egzekucyjnych stanowi bezpieczniejszą dla wierzyciela instytucję niż zwolnienie z egzekucji określone w art. 13 ustawy, gdyż umożliwia podjęcie takiej czynności przez organ egzekucyjny w przypadku zmiany przesłanek jej uprzedniego uchylenia.

Uchylenie będzie następowało w drodze postanowienia, na które przysługiwać będzie zażalenie zobowiązanemu. Nie będzie jednak powodować odstąpienia od poboru powstałych z jej tytułu kosztów egzekucyjnych, chyba że za niezgodne z prawem dokonanie tej czynności odpowiada organ egzekucyjny.

Pkt 10 — zmiana § 1 i 3 oraz dodanie § 1 a w art. 59

Obecnie brak jest regulacji dotyczącej kosztów egzekucyjnych powstałych w egzekucji należności pieniężnej w przypadku umorzenia postępowania. Dlatego proponuje się dodanie w art. 59 § 1 a, w którym jednoznacznie zostanie określone, że postępowanie

14

egzekucyjne będzie mogło być umorzone dopiero po wyegzekwowaniu nieuiszczonych i należnych od zobowiązanego kosztów egzekucyjnych powstałych w egzekucji należności pieniężnej.

Egzekucja odbywać się będzie na podstawie tytułu wykonawczego wystawionego na należność pieniężną. Regulacja ta korespondować będzie z propozycją zmian w zakresie art. 64c § 6 ustawy.

Zmiany w § 1 i 3 są konsekwencją wprowadzenia do projektu przepisu § la umożliwiającego organowi podatkowemu dochodzenie kosztów egzekucyjnych po wygaśnięciu w toku postępowania egzekucyjnego obowiązku.

Pkt 11 — zmiana art. 61

Art. 61 ustawy stanowi podstawę prawną wszczęcia ponownej egzekucji, po uprzednim umorzeniu postępowania egzekucyjnego z przyczyny określonej w art. 59 § 2 ustawy, tj. w przypadku stwierdzenia, że w postępowaniu egzekucyjnym nie uzyska się kwoty przewyższają_cej wydatki egzekucyjne. Przesłanką wszczęcia ponownej egzekucji jest ujawnienie majątku lub źródła dochodu zobowiązanego przewyższają_cego kwotę wydatków egzekucyjnych. Jednakże nie ma jednoznacznej regulacji pozwalają_cej stwierdzić, który z organów uczestniczących w postępowaniu egzekucyjnym (wierzyciel czy organ egzekucyjny) powinien zebrać informacje w zakresie majątku zobowiązanego, z którego możliwe będzie przeprowadzenie ponownej egzekucji administracyjnej w przypadku, gdy uprzednio wszczęta egzekucja została umorzona w związku ze stwierdzeniem, że w postępowaniu egzekucyjnym nie uzyska się kwoty przewyższającej wydatki egzekucyjne. W konsekwencji, występują przypadki, w których wierzyciele ponownie wystawiają tytuły wykonawcze bez ustalenia majątku zobowiązanego i przesyłają je do organu egzekucyjnego celem wszczęcia ponownej egzekucji. Brak jest natomiast podstawy prawnej do zwrotu tego tytułu do wierzyciela (art. 29 § 2 ustawy). Ponadto ustawa nie reguluje w sposób wyraźny i jednoznaczny, czy w takim przypadku niezbędne jest wysłanie przed wszczęciem ponownej egzekucji upomnienia, zgodnie z wymogami określonymi w art. 15 ustawy.

W związku z powyższym proponuje się w art. 61 ustawy dodanie przesłanki wskazania przez wierzyciela we wniosku o wszczęcie ponownej egzekucji (po umorzeniu postępowania egzekucyjnego z przyczyny określonej w art. 59 § 2 ustawy) informacji o ujawnionym majątku lub źródłach dochodu zobowiązanego, a także obowiązku dołączenia do wniosku wystawionego przez wierzyciela nowego tytułu wykonawczego wraz z upomnieniem doręczonym przed ponownym wszczęciem egzekucji.

15

Należy również podkreślić, że zasady postępowania określonego w ustawie mają zastosowanie także do wniosków realizowanych w ramach egzekucji międzynarodowej. Art. 16 akapit 3 Rozporzą_dzenia 1179/2008 stanowi, że organ wnioskujący może zwrócić się o ponowne otwarcie postępowania egzekucyjnego lub zabezpieczającego uwzględniając informacje otrzymane od organu wykonującego. Wniosek tald sklada się w terminie dwóch miesięcy od daty otrzymania informacji o wynikach postępowania i jest on traktowany przez organ wykonujący zgodnie z przepisami obowiązującymi w odniesieniu do pierwotnego wniosku. Ponowne otwarcie postępowania egzekucyjnego prowadzonego na wniosek obcego państwa, nie jest ograniczone przesłankami z wyłączeniem przesłanki czasowej. Proponuje się zatem dodanie do art. 61 ustawy dodatkowego przepisu zastrzegającego niestosowanie w przypadku należności pieniężnych dochodzonych na rzecz obcego państwa opisanej wyżej przesłanki.

Pkt 12 — dodanie pkt 10a w § 1 oraz pkt 6a w § 9 w art. 64

Zmiana związana jest z wprowadzeniem nowego trybu prowadzenia egzekucji z pieniędzy i związanym z tym trybem sporządzaniem pisemnego wezwania do zapłaty. Za dokonanie tej czynności egzekucyjnej winna być pobierana opłata, jak w przypadku innych czynności organu egzekucyjnego. Wysokość tej opłaty winna uwzględniać rzeczywiste koszty ponoszone przez organ egzekucyjny w ramach realizacji tego środka egzekucyjnego (obecnie koszt wysyłld przesyłki poleconej za zwrotnym potwierdzeniem odbioru wynosi 5,65 złotych, natomiast za zwrot przesyłki do nadawcy, zwracana jest kwota 1,90 złotych w związku z niewykonaniem usługi i naliczana jest dodatkowo kwota opłata 3,75 złotych). Nieuzasadnione byłoby uzależnienie wysokości tej opłaty od kwoty egzekwowanych należności, albowiem pisemne wezwanie nie zawsze wiązałoby się ze skutecznym ściągnięciem dochodzonych należności pieniężnych. W związku z tym proponuje się dodanie do art. 64 § 1 ustawy pkt 10a stanowiącego podstawę prawną opłaty za czynność polegającą na sporządzeniu pisemnego wezwania zobowiązanego do zapłaty. Wysokość tej opłaty ma wynosić 10 zł

Pkt 13 — zmiana art. 64c § 6

Zgodnie z obecnym brzmieniem art. 64c § 6 ustawy koszty egzekucyjne powstałe w egzekucji należności pieniężnej są_ dochodzone na podstawie tytułu wykonawczego wystawionego na tę należność, chyba że przepiSy niniejszej ustawy stanowią inaczej. W przypadku, gdy obowiązek uiszczenia należności pieniężnej objętej tytułem wykonawczym

16

wygaśnie np. wskutek umorzenia tej należności wskutek restrukturyzacji, postępowanie egzekucyjne umarza się, zgodnie z art. 59 § 1 pkt 2 ustawy. Postanowienie organu egzekucyjnego o umorzeniu postępowania egzekucyjnego wydane na podstawie art. 59 § 3 ustawy ma charakter deklaratoryjny, organ egzekucyjny obowiązany jest więc umorzyć postępowanie egzekucyjne w przypadku wystąpienia jednej z przesłanek wymienionych w/w art. 59 ustawy. W związku z tym brak jest jednoznacznej regulacji prawnej w zakresie możliwości dochodzenia kosztów egzekucyjnych w takim przypadku. Tym samym niemożliwe jest dochodzenie powstałych kosztów egzekucyjnych od zobowiązanego, pomimo iż niewykonanie przez niego w sposób dobrowolny tego obowiązku doprowadziło do wszczęcia egzekucji administracyjnej, w toku której podjęto czynności egzekucyjne, za które należne są opłaty od zobowiązanego. W celu uniknięcia tej sytuacji proponuje się doprecyzowanie przepisu art. 64c § 6 ustawy w ten sposób, że koszty egzekucyjne należne od zobowiązanego będą dochodzone przez organ egzekucyjny również po wygaśnięciu dochodzonego obowiązku objętego tytułem wykonawczym. W związku z dodaniem § la w art. 59, podstawą egzekucji tych kosztów będzie tytuł wykonawczy wystawiony na dochodzoną wcześniej należność.

Pkt 14 — zmiana art. 66 § 4 pkt 3

W art. 66 § 3 ustawy formułuje się zasadę ponoszenia przez wierzyciela, na rzecz którego organ egzekucyjny dokonał czynności egzekucyjnych, opłaty komorniczej. Wysokość tej opłat^-y określona została w art. l a pkt 6 ustawy i wynosi 5% kwot przekazanych wierzycielowi przez organ egzekucyjny lub przekazanych wierzycielowi przez zobowiązanego w wyniku zastosowania środków egzekucyjnych. Z kolei art. 66 § 4 wskazuje przypadki, w których nie pobiera się opłaty komorniczej. Jednocześnie należy wskazać, że w egzekucji administracyjnej dochodzone są m. in. należności pieniężne wynikające z decyzji Ministra Finansów dotyczących korekt subwencji ogólnej oraz wpłat z przeznaczeniem na część równoważącą subwencji ogólnej dla jednostek samorządu terytorialnego na podstawie ustawy z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (Dz. U. z 2008 r. Nr 88, poz. 539, z .). Egzekucja ww. należności jest prowadzona na podstawie tytułów wykonawczych wystawionych przez Ministra Finansów w trybie przepisów ustawy. Tytuły wykonawcze, o których mowa powyżej, związane są z egzekwowaniem należności Skarbu Państwa, stanowiących dochód części 82 budżetu państwa — Subwencje ogólne dla jednostek samorządu terytorialnego. Opiaty komornicze ponoszone w związku z egzekwowaniem należności Skarbu Państwa —

17

Ministra Finansów stanowią wydatek budżetowy części 19 budżetu państwa — Budżet, Finanse i Instytucje Finansowe. Opłaty te pobierane przez urząd skarbowy i przekazywane do Ministerstwa Finansów, stanowią dochód części 19 budżetu państwa. Zatem w celu tuliknięcie niepotrzebnego przepływu środków budżetowych, w ramach tej samej części budżetowej, proponuje się rozszerzenie przypadków niepobierania opiaty komorniczej od należności Skarbu Państwa, dochodzonych na podstawie tytułu wykonawczego wystawionego przez Ministra Finansów.

Pkt 15 — dodanie w art. 66b § 2a

Obecnie funkcję organu. wnioskującego i organu wykonującego sprawuje Minister Finansów. Przepisy nie zawierają jednak żadnych uregulowań umożliwiających przekazanie na rzecz innego organu tychże zadań. Ewentualne scedowanie tychże kompetencji na rzecz organu podległego Ministrowi Finansów organu, winno mieć bezpośredni wpływ na stworzenie większej przejrzystości w przedmiocie kontroli wykonywania tychże zadań, a także na poprawę efektywności realizacji tych zadań. Z tego względu proponuje się wprowadzenie delegacji dla Ministra Finansów do upoważnienia podległego mu organu do realizacji tej funkcji.

Pkt 16 — zmiana art. 66g pkt 2

Art. 66 g ustawy stanowi, iż przekazane organowi wykonującemu przez obce państwo dokumenty i informacje związane z wnioskowaną, pornocą mogą być udostępnione do wiadomości wyłą_cznie:

1. podmiotom, których dotyczy wniosek o udzielenie pomocy;

2. organom egzekucyjnym lub rekwizycyjnym, w celu realizacji wniosku organu wnioskującego o udzielenie pomocy, oraz polskim wierzycielom;

3. sądom rozpatrującym sprawy związane z dochodzeniem należności pieniężnych. Z kolei art. 16 Dyrektywy 55/2008 określając podmioty, którym mogą być przekazywane do wiadomości dokumenty i informacje przesłane do organu współpracującego wymienia j edynie:

1. osobę wymienioną we wniosku o udzielenie pomocy;

2. osobę i organ odpowiedzialny za odzyskiwanie wierzytelności i wyłą_cznie w tym celu;

3. organ sądowy rozpatrują,cy sprawy dotyczące odzyskiwania wierzytelności.

18

Obowiązujące brzmienie tego artykułu, w kwestii możliwości udostępnienia dokumentów i informacji przesłanych do organu wykonującego, jest niezgodne z treścią art. 16 Dyrektywy 55/2008 określającego zamknięty katalog podmiotów upoważnionych do ich otrzymania, k-tóry nie obejmuje polskich wierzycieli. Proponowane brzmierńe ma zatem doprowadzić do zgodności ustawy z ww. dyrektywą.

Pkt 17 — zmiana art. 67

Art. 67 § 1 ustawy wyszczególnia dokumenty, na podstawie których stosowane są wszystkie środki egzekucyjne, z wyłączeniem wezvvania, o którym mowa w art. 110c § 2 tej ustawy, stanowiącego podstawę wszczęcia egzekucji z nieruchomości. Na podstawie tego przepisu Minister Finansów wydaje rozporządzenie w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy, w którym określa wzory druków dokumentów, o których mowa w art. 67 § 1 ustawy. W art. 67 § 2 ustawy wskazano elementy, które winny być uwzględnione przy sporządzaniu tych dokumentów przez organ egzekucyjny.

Celem zmiany art. 67 § 1 ustawy jest uzupełnienie katalogu dokumentów stanowiących podstawę stosowania środków egzekucyjnych o wezwanie do zapłaty w trybie egzekucji z pieniędzy (w związku z proponowanymi zmianami dotyczącymi trybu realizacji tego środka egzekucyjnego, wprowadzanymi w art. 71c-71e ustawy) oraz wezwanie, o którym mowa w art. 110c § 2 ustawy, stanowiącym podstawę wszczęcia egzekucji z nieruchomości.

Konieczna jest również rezygnacja z ustawowego wskazywania niezbędnych elementów -tych dokumentów i uregulowanie tej materii w rozporzą_dzeniu wydanym na podstawie art. 67 § 2 ustawy. Rozporządzenie podlega bowiem krótszemu procesowi legislacyjnemu, dzięki czemu możliwe jest szybsze reagowanie na okoliczności zewnętrzne uzasadniające zmianę przepisów regulujących wystawianie dokumentów przez organ egzekucyjny. I tak, w przypadku zawiadomień o zajęciu, w obecnym stanie prawnym niezbędny jest odcisk pieczęci organu egzekucyjnego (art. 67 § 2 pkt 9 ustawy), co uniemożliwia wprowadzenie elektronicznego przesyłania tych dokumentów bankom jako dłużnikom zajętej wierzytelności realizującym zajęcia rachunków bankowych. Przy opracowaniu nowych wzorów dokumentów winno nastąpić ich uproszczenie, w konsekwencji — przyspieszenie stosowania przez organy egzekucyjne środków egzekucyjnych.

19

Ustawa nie zawiera obecnie przepisu regulującego skutki prawne rozporządzenia zajętą przez organ egzekucyjny ruchomością, wierzytelnością lub innym prawem majątkowym, na wzór art. 110f § 1 ustawy (mającego zastosowanie wyłącznie w egzekucji z nieruchomości), zgodnie z którym rozporządzenie nieruchomością po jej zajęciu nie ma wpływu na dalsze postępowanie egzekucyjne, a czynności egzekucyjne są ważne w stosunku do nabywcy. Proponuje się zatem dodanie przepisu regulującego skutki rozporządzania zajętą przez organ egzekucyjny ruchomością, wierzytelnością lub innym prawem majątkowym w ten sposób, że rozporzą_dzanie to nie ma wpływu na dalszy tok postępowania egzekucyjnego. W każdym przypadku czynności egzekucyjne są ważne w stosunku do nabywcy

Wprowadzenie takiego przepisu uprawniającego organ egzekucyjny do dalszej realizacji zastosowanego środka egzekucyjnego pomimo rozporządzenia przez zobowiązanego zajętą ruchomością, wierzytelnością lub innym prawem majątkowym, umożliwi sprawne przeprowadzenie egzekucji i zapobiegnie czynnościom rozporzą_dzającym zobowiązanego mającym na celu udaremnienie przeprowadzenia egzekucji.

Pkt 19 — uchylenie art. 68

W związku z propozycją kompleksowego uregulowania egzekucji z pieniędzy w art. 71c-71e konieczne jest uchylenie art. 68 ustawy, który dotychczas w wąskim zakresie regulował tę kwestię.

Pkt 20 — dodanie art. 71c — 71e

Proponuje się precyzyjne uregulowanie egzekucji z pieniędzy, przez wprowadzenie realizacji tego środka egzekucyjnego w formie pisemnej i ustnej.

Forma ustna polegałaby, analogicznie do obowiązującego stanu prawnego, na ustnym wezwaniu zobowiązanego do zapłaty egzekwowanej należności pieniężnej wraz z odsetkami z tytułu niezapłacenia należności w terminie oraz kosztami egzekucyjnymi. Propozycje kolejnych ustępów tego artykułu mają na celu precyzyjniejsze określenie postępowania egzekutora przy zastosowania tego środka, w celu jednoznacznego wskazania uprawnień zobowiązanego.

Obok powyżej opisanej formy ustnej egzekucji z pieniędzy przewiduje się również wprowadzenie formy pisemnej — przez pisemne wezwanie zobowiązanego do zapłaty. Dokonywałaby się ona z chwilą doręczenia zobowiązanemu tego wezwania.

20

W tym przypadku konieczne jest również uregulowanie kwestii przerwania biegu przedawnienia przy zastosowaniu tego środka. Zgodnie z art. 70 § 4 Ordynacji podatkowej, bieg terminu przedawnienia zostaje przerwany wskutek zastosowania środka egzekucyjnego, o którym podatnik został powiadomiony. Niejednokrotnie zdarza się, że zobowiązani nie posiadają żadnego majątku, z którego możliwe będzie przeprowadzenie egzekucji, nie jest więc możliwe zastosowanie skutecznego środka egzekucyjnego, który wywoła skutek prawny w postaci przerwania biegu terminu przedawnienia. Wprowadzenie formy pisemnej w zakresie zastosowania tego środka egzekucyjnego (poprzez doręczenie zobowiązanemu wezwania do zapłaty) umożliwi osiągnięcie tego celu i zapobiegnie przedawnieniu się dochodzonych należności. Jednocześnie niezbędne jest wprowadzenie ustawowego ograniczenia w stosowaniu tego środka egzekucyjnego, pomimo że w zakresie pozostałych środków egzekucyjnych, każdorazowe ich zastosowanie skutkuje przerwaniem biegu terminu przedawnienia (o ile podatnik skutecznie został powiadomiony o zastosowanym środku egzekucyjnym). Warunkiem przerwania biegu terminu przedawnienia jest jednak skierowanie egzekucji do konkretnie oznaczonego składnika majątkowego zobowiązanego. Egzekucja z pieniędzy stanowi wyjątek od tej zasady, odbywa się bowiem poprzez wezwanie zobowiązanego do zapłaty. Jeżeli zobowiązany zapłaci dochodzoną należność pieniężną, następuje skutek przerwania biegu terminu przedawnienia. Zastosowanie proponowanej egzekucji z pieniędzy w formie pisemnej, pomimo braku zapłaty, spowoduje również przerwanie biegu terminu przedawnienia. Mogłaby zatem nastąpić sytuacja, w której nie dochodziłoby do przedawnienia się dochodzonych należności, albowiem każde wysłanie wezwania do zapłaty wywołałoby ten skutek, pomimo braku efektywności tej egzekucji. Takie rozwiązanie powodowałoby zatem niepewność co do sytuacji prawnej zobowiązanego. Z tego względu proponuje się, aby wyraźnie przesądzić, że tylko pierwsze wezwanie do zapłaty skutkuje przerwaniem biegu przedawnienia. W tym zakresie przepis ten stanowi lex specialis w stosunku do ww. art. 70 § 4 Ordynacji podatkowej.

Pkt 21— dodanie § 3a w art. 110c

Zmiana art. 110c ustawy jest konsekwencją dodania procedury umożliwiającej prowadzenie egzekucji z nieruchomości obciążonej hipoteką przymusową — w przypadku gdy własność nieruchomości obciążonej hipoteką przymusową przeniesiona została na inną osobę — na podstawie tytułu wykonawczego wystawionego na dotychczasowego właściciela nieruchomości (art. 28b)• W takiej sytuacji niezbędne jest otrzymaniu ostatecznego

21

postanowienia o nadaniu tytułowi wykonawczemu klauzuli o skierowaniu egzekucji przeciwko aktualnemu właścicielowi przedmiotu hipoteki przymusowej. Procedura ta umożliwi uzyskanie orzeczenia potwierdzającego zgodność osoby, wobec której prowadzona jest egzekucja z nieruchomości, z osobą będącą aktualnym właścicielem ujawnionym w księdze wieczystej. Procedura nadania tej ldauzuli rozłożona jest w czasie, zatem niemożliwe będzie przesłanie przez organ egzekucyjny do sądu właściwego do prowadzenia księgi wieczystej wniosku o dokonanie w księdze wpisu o wszczęcie egzekucji, równocześnie z wysłaniem do zobowiązanego wezwania do zapłaty (zajęciem egzekucyjnym nieruchomości), stosownie do dyspozycji art. 110c § 3 ustawy. Wysłanie wniosku do sądu możliwe będzie natomiast po wyczerpaniu procedury określonej art. 28b ustawy.

Pkt 22 — zmiana art. 155a § 1

Zgodnie z art. 155a ustawy dokonanie zabezpieczenia następuje na wniosek wierzyciela i na podstawie wydanego przez niego zarządzenia zabezpieczenia. Podstawą dokonania zabezpieczenia jest możliwość utrudnienia bą_dź udaremnienia egzekucji, w szczególności gdy zaistnieją_ przesłanki wymienione w art. 154 § 1 ustawy. Przepisy regulujące postępowanie zabezpieczające zobowiąwją wierzyciela jedynie do wskazania w zarzą_dzeniu zabezpieczenia, która z przesłanek wymienionych w art. 154 ustawy wystąpiła w danej sprawie, natomiast nie nakładają obowiązku uzasadnienia przesłanek do wszczęcia postę_powania zabezpieczającego. W sytuacji, gdy podstawą wystawienia zarządzenia zabezpieczenia jest decyzja o zabezpieczeniu (o której mowa w art. 33 § 4 Ordynacji podatkowej lub w art. 61 ust. 3 ustawy z dnia 19 marca 2004 r. — Prawo celne— gdy zabezpieczenie dokonywane jest na podstawie art. 155 ustawy), przesłanlci do dokonania zabezpieczenia wykazane są w treści tej decyzji. Z kolei decyzja nieostateczna stanowiąca podstawę zarządzenia zabezpieczenia nie zawiera wskazania okoliczności, o których mowa w art. 154 ustawy. W tym zakresie niezbędne jest zebranie materiału dowodowego przez wierzyciela jeszcze przed przekazaniem zarządzenia zabezpieczenia organowi egzekucyjnemu i wykazanie zaistnienia przesłanek zabezpieczenia.

Pkt 23 — uchylenie pkt 9 w art. 156 § 1

Art. 156 § 1 ustawy wymienia niezbędne elementy zarządzenia zabezpieczenia, wymieniając m. in. wskazanie przez wierzyciela w zarządzeniu zabezpieczenia sposobu i zakresu zabezpieczenia (pkt 9).

22

Określanie przez wierzyciela sposobu lub zakresu zabezpieczenia przy zabezpieczaniu należności pieniężnej należy uznać za zbędne. Zakres zabezpieczenia wyznacza bowiem kwota należności pieniężnej wskazana przez wierzyciela w zarządzeniu zabezpieczenia, zgodnie z art. 156 § 1 pkt 3 ustawy. Z kolei wskazanie przez wierzyciela sposobu zabezpieczenia (środków zabezpieczenia) oznaczałoby zwią.zanie organu egzekucyjnego w tym zakresie, co z kolei jest niezgodne z treścią art. 158 ustawy, zgodnie z którym w przypadku potrzeby organ egzekucyjny może stosować kilka sposobów zabezpieczenia. Przepis ten upoważnia organ egzekucyjny do podjęcia decyzji, które ze środków zabezpieczenia mogą być zastosowane w danej sprawie.

Z powyższych względów proponuje się uchylenie pkt 9 w art. 156 § 1.

Pkt 24 — dodanie art. 156a

Obecne przepisy proceduralne, zawarte w przepisach regulujących postępowanie przed organami administracji publicznej (kpa lub Ordynacja podatkowa), nie przewidują możliwości doręczania decyzji stanowiącej podstawę wystawienia zarządzenia zabezpieczenia wraz z przystąpieniem do czynności mających na celu zabezpieczenie wykonania obowiązku wynikają_cego z decyzji nieostatecznej, nakładającej obowiązek podlegający wykonaniu w trybie przepisów ustawy lub wykonanie decyzji o zabezpieczeniu, o której mowa w art. 33 Ordynacji podatkowej. Jednakże ze względu na cel i specyfikę postępowania zabezpieczającego niezbędne jest wprowadzenie przepisu umożliwiającego doręczenie decyzji stanowiącej podstawę zabezpieczenia wraz z przystąpieniem przez organ egzekucyjny do zabezpieczenia należności pieniężnej. Wykorzystanie momentu zaskoczenia przy dokonywaniu zabezpieczenia na majątku zobowiązanego w sprawach, w których występują przesłanki zabezpieczenia, zwiększy efektywność tych zabezpieczeń oraz zapobiegnie wyzbywaniu się przez zobowiązanego majątku, na którym możliwe jest ustanowienie zabezpieczenia. Tym samym wyeliminowane zostaną wątpliwości, czy decyzja o zabezpieczeniu lub decyzja, od której strona wniosła odwołanie do organu odwoławczego, powinna być doręczona przed wystawieniem i doręczeniem zarządzenia zabezpieczenia oraz z zasłosowaniem jednego ze środków zabezpieczenia. Analogiczne rozwiązanie zawiera art. 740 kpc w zakresie sądowego postępowania zabezpieczają_cego.

23

Zmiana zaproponowana w tym przepisie jest konsekwencją propozycji zmiany art. 155a ustawy i sformułowania obowiązku uprawdopodabniania przez wierzyciela przesłanek zabezpieczenia.

Pkt 26 — zmiany § 1 i 2 w art. 159

Przepisy art. 159 § 1 i 2 ustawy określają terminy trwania zabezpieczenia. Zasadą jest trwanie zabezpieczenia przez okres 30 dni od dnia dokonania zabezpieczenia należności pieniężnej albo 3 miesięcy od dokonania zabezpieczenia w związku z wydaniem decyzji, o której mowa w art. 33a i 33b Ordynacji podatkowej lub w art. 61 ust. 3 ustawy z dnia 19 marca 2004 r. — Prawo celne, lub zabezpieczenia obowi u o charakterze niepieniężnym. Terminy te mogą zostać przedłużone przez organ egzekucyjny na wniosek wierzyciela, jeżeli z uzasadnionych przyczyn postępowanie egzekucyjne nie mogło być wszczęte, jednakże termin wszczęcia postępowania egzekucyjnego co do obowiązku o charakterze niepieniężnym może być przedhiżony tylko o okres do trzech miesięcy.

Z uwagi na zbyt krótkie okresy trwania zabezpieczenia określone w art. 159 § 1 ustawy niezbędna jest rezygnacja z tych rozwiązań w zakresie zabezpieczania należności pieniężnych. W przypadku bowiem wniesienia odwołania od decyzji, stanowiącej podstawę wystawienia zarządzenia zabezpieczenia, niemożliwe będzie wystąpienie przez wierzyciela z wnioskiem o wszczęcie postępowania egzekucyjnego w terminach określonych w art. 159 § 1 ustawy. W zasadzie w każdym przypadku niezbędny jest wniosek wierzyciela o przedłużenie terminu zabezpieczenia przez organ egzekucyjny, rozpatrywany w formie zaskarżalnego postanowienia, co wynika z porównania okresów zabezpieczenia określonych w art. 159 § 1 ustawy z okresami na załatwienie sprawy przez organ odwoławczy (2 lub 3 miesiące, zgodnie z art. 139 § 3 Ordynacji podatkowej lub miesiąc, zgodnie z art. 35 § 3 kpa), przy uwzględnieniu dodatkowego okresu na przekazanie odwołania do organu odwoławczego (14 dni od dnia otrzymania odwołania, zgodnie z art. 227 Ordynacji podatkowej lub 7 dni od dnia otrzymania odwołania, zgodnie z art. 133 kpa). Dodatkowo należy zauważyć, że przepisy kpc regulujące sądowe postępowanie zabezpieczające, nie przewidują przedłużania terminu zabezpieczenia roszczeń pieniężnych. Zabezpieczenie udzielone przez sąd trwa, do czasu prawomocnego zwrotu albo odrzucenia pozwu lub wniosku, oddalenia powództwa lub wniosku albo umorzenia postępowania (art. 744 kpc) lub do dnia, w którym upływa miesiąc od uprawomocnienia się orzeczenia uwzględniającego roszczenie, które podlegało zabezpieczeniu (art. 754¹ kpc), jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej albo jeżeli sąd inaczej nie postanowi. Również

24

w postępowaniu karnym nie funkcjonuje instytucja przedłużania terminu zabezpieczenia. Zabezpieczenie upada, gdy nie zostaną prawomocnie °rzeczone: grzywna, przepadek, nawiązka, świadczenie pieniężne lub nie zostanie nałożony obowiązek naprawienia szkody lub zadośćuczynienia za doznaną krzywdę ani nie zostaną zasądzone roszczenia o naprawienie szkody, a powództwo o te roszczenia nie zostanie wytoczone przed upływem 3 miesięcy od daty uprawomocnienia się orzeczenia, zgodnie z art. 294 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. — Kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 89, poz. 555, .).

Z powyższych względów proponuje się wykreślenie w art. 159 § I i 2 usta-wy przepisów regulujących czas trwania zabezpieczenia należności pieniężnych i jego przedłużania na wniosek wierzyciela a -tym samym ograniczenie treści art. 159 § 1 i 2 ustawy wyłącznie do przedłużania terminu zabezpieczenia obowiązku o charakterze niepieniężnym.

Pkt 27 — dodanie art. 163a

W ustawie nie określono w sposób wyraźny sposobów zakończenia postępowania zabezpieczającego. Ze względu na obowiązujący od dnia 1 stycznia 2009 r. przepis art. 70 § 7 pkt 5 Ordynacji podatkowej (zgodnie z którym termin przedawnienia biegnie dalej od dnia następującego po dniu zakończenia postępowania zabezpieczającego w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji) niezbędne jest dodanie regulacji prawnej w zakresie wskazania sposobów zakończenia postępowania zabezpieczającego. Jednoznaczne określenie sposobu zakończenia postępowania zabezpieczającego umożliwi precyzyjne określenie momentu, od którego bieg terminu przedawnienia, po jego zawieszeniu, biegnie dalej.

Pkt 28 — zmiana art. 166b

Wyliczenie w art. 166b ustawy przepisów mających odpowiednie zastosowanie w postępowaniu zabezpieczającyn-i jest niewystarczające. W dziale I u.stawy uregulowano bowiem szereg instytucji, które stosuje się przy dokonywaniu zabezpieczenia, np. właściwość miejscową i rzeczową organu egzekucyjnego. Proponuje się zatem rozszerzenie zakresu stosowania art. 166b ustawy poprzez ogólne odesłanie, zgodnie z którym w postępowaniu zabezpieczającym stosuje się odpowiednio przepisy regulujące postępowanie egzekucyjne.

25

Powodem uchylenia przepisu art. 174, który upoważffla Radę Ministrów do rozciągnięcia niektórych przepisów ustawy na określone ruchomości, które stały się własnością Skarbu Państwa na podstawie m.in. przepisów o likwidacji mienia, o przepadku mienia, z tytułu spadków jest jego niekonstytucyjność. Ustawa upoważnia bowiem do normowania rozporządzeniem spraw, których sama nie reguluje. Zgodnie zaś z art. 92 Konstytucji rozporządzenia są wydawane na podstawie szczegółowego upoważnienia zawartego w ustawie i w celu jej wykonania. Sama tylko więź kompetencyjna (ustawa upoważnia do wydania rozporządzenia) nie może zastąpić koniecznej więzi funkcjonalnej (nie służy do wykonania tej ustawy). W przedmiotowym przypadku treść rozporządzenia nie jest zdeterminowana przez przedmiot i cel ustawy, nie pozostaje ona--takżc--w-zwiąku merytorycznym i funkcjonalnym względem rozwiązań ustawowych. Konieczne jest zatem uchylenie art. 174 i jednocześnie podjęcie odrębnych rozstrzygnięć ustawowych umożliwiających wypełnienie powstałej luki prawnej. Całość zagadnień związanych z likwidacją ruchomości zostanie uregulowana w odrębnej ustawie tzw. likwidacyjnej.

Art. 2

Wprowadza się zasadę, zgodnie z którą postępowania wszczęte a niezakończone przed dniem wejścia w życie ustawy będą toczyły się na podstawie dotychczas obowiązujących przepisów i wprowadzane zmiany nie będą miały do nich zastosowania. Wyjątki od tej zasady będą dotyczyły tych regulacji, które stanowią doprecyzowanie już funkcjonujących regulacji a zastosowanie ich nie wpłynie na sytuacje podmiotów biorą_cych udział w postępowaniach.

Art. 3

Przewiduje się, że ustawa wejdzie w życie w terminie 14 dni od ogłoszenia. Wyjątek w tym zakresie dotyczy uchylenia art. 174 ustawy. W tym przypadku przewiduje się 24 miesięczne vacatio legis. Przyjęcie tak odległego terminu uzasadnione jest tym, że praktyka w zakresie stosowania przepisów rozporządzenia wydanego na podstawie tego przepisu wykazała potrzebę stworzenia nowych zasad i procedur, przyspieszających i ułatwiających wykonywanie regulowanych tam zadań organów likwidacyjnych. Nowe rozwiązania wymagać będą jednak wielu konsultacji i współpracy nie tylko z organami podległymi Ministrowi Finansów, lecz również innymi organami, którym przypisane jest wykonywanie tych zadań z mocy przepisów szczególnych.

26

Zgodnie z art 5 ustawy z dnia 7 lipca 2005 r. o działalności lobbingowej w procesie stanowienia prawa (Dz. U. Nr 169, poz. 1414, z późn. rzni.) tekst projektu Założeń do ustawy został udostępniony w Biuletynie Informacji Publicznej Ministra Finansów.

Ocena skutków regulacji

1. Podmioty, na które oddziałuje regulacja prawna.

Głównymi wierzycielami należności pieniężnych podlegających egzekucji administracyjnej są naczelnicy urzędów skarbowych, dyrektorzy izb celnych, Zakład Ubezpieczeń Społecznych, wojewodowie oraz wójtowie (burmistrzowie i prezydenci miast).

Według stanu na dzień 31.12.2007 r. zadłużenie zobowiązanych, w stosunku do których prowadzona jest egzekucja przez naczelników urzędów skarbowych, będących organami egzekucyjnymi uprawnionymi do stosowania wszystkich środków egzekucyjnych, wynosiło łącznie niemal 15 mld.

Poza naczelnikami urzędów skarbowych organami egzekucyjnymi są_ również dyrektorzy izb celnych, dyrektorzy oddziałów Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, organy wybranych gmin o statusie miasta, przewodniczący organu orzekają_cego w sprawach o naruszenie dyscypliny finansów publicznych oraz dyrektorzy oddziałów regionalnych Wojskowej Agencji Mieszkaniowej.

Ponad 306 tys. podrniotów było zadłużonych wobec Skarbu Państwa z tytułu podatków i cła. Łączna kwota zaległości podatkowych i celnych objętych tytułami wykonawczymi pozostającymi do załatwienia na koniec 2007 r. wynosiła około 13,3 mld zł, z czego ponad 12,2 mld — zadłużenie podmiotów, u których powstało zobowiązanie, ponad 17,6 mln — zndlużenie następców pravvnych, a ponad 1 mld - osób trzecich.

2. Konsultacje społeczne.

W celu przeprowadzenia konsultacji społecznych projekt założeń do ustawy został przekazany do:

• Związku Zawodowego Pracowników Egzekucji Administracyjnej,

• Rady Sekcji Krajowej NSZZ „Solidarność" Pracowników Skarbowych,

27

• Krajowej Rady Komorniczej,

• Krajowej Rady Doradców Podatkowych,

• Związku Banków Polskich,

• Krajowej Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo — Kredytowej,

• Konfederacji Pracodawców Polskich,

Polskiej Konfederacji Pracodawców Prywatnych Lewiatan,

• Związku Rzemiosła Polskiego,

• Business Centre Club,

• Ogólnopolskiego Porozumienia Związków Zawodowych,

• Forum Związków Zawodowych.

Ww. wskazane podmioty, poza związkami zawodowymi, nie wniosły uwag do projektu założeń. Związek Zawodowy Pracowników Egzekucji Administracyjnej wystąpił o zmianę przepisów regulujących opłatę za pobranie pieniędzy (art. 164 § 1 pkt 1 ustawy), egzekucję z nieruchomości (art. 110 ustawy), środki zabezpieczenia oraz art. 156 ustawy w zakresie stosowania zarządzeń zabezpieczenia do należności, o których mowa w art. 170 1 ustawy. Z kolei Rada Sekcji Krajowej Pracowników Skarbowych NSZZ „Solidarność" zgłosiła zainteresowanie pracami nad projektem ustawy, które zostało zarejestrowane i zamieszczone w Biuletynie Informacji Publicznej (BIP) Ministerstwa Finansów. Zgłoszono propozycję zmiany przepisów regulujących koszty egzekucyjne (art. 164 § 1 pkt 1 ustawy), doprecyzowania pojęć: egzekucji administracyjnej/postępowania egzekucyjnego, bezskuteczności egzekucji, określenia procedury zwrotu zobowiązanemu opłaty komorniczej oraz obowiązków wierzyciela, m. in. w zakresie ustalania miejsca zamieszkania/siedziby zobowiązanego. W ocenie związku, za konieczne uznano doprecyzowanie przepisów regulujących zbieg egzekucji sądowej z egzekucją_ administracyjną, procedury dochodzenia z majątku wspólnego małżonków oraz rozliczania uzyskanych kwot oraz określenia wzoru wezwania do zapłaty. Uwag tych Minister Finansów nie uwzględnił, albowiem wylu^.aczały one poza zakres proponowanych zmian. Uwzględniony został natomiast zgłoszony przez związek postulat doprecyzowania podstaw uchylenia czynności egzekucyjnych, w taki sposób, ażeby w sytuacji, gdy czyn.ność egzekucyjna dokonana zostanie z naruszeniem przepisów prawa koszty egzekucyjne obciążały wierzyciela, chyba że za niezgodne z prawem dokonanie czynności odpowiada organ egzekucyjny. W wyniku zgłoszonych przez NSZZ „Solidarność" uwag zaproponowano nowe rozwiązania w zakresie obciążenia zobowiązanego kosztami

28

egzekucyjnymi za dokonaną czynność egzekucyjną w postaci pisemnego wezwania zobowiązanego do zapłaty, określenia jednokrotnego skutku przerwania biegu terminu przedawnienia wskutek zastosowania tego środka egzekucyjnego oraz wysyłania upomnienia przed ponownym wszczęciem egzekucji administracyjnej.

Uwagi do projektu Założeń zgłosiła również Federacja Związków Zawodowych Pracowników Skarbowości w zakresie rozszerzenia zakresu kompetencji administracyjnych organów egzekucyjnych, w tyrn dyrektora oddziału ZUS. Federacja zakwestionowała wprowadzete propozycji poboru kosztów egzekucyjnych za zastosowanie środka egzekucyjnego — egzekucji z pieniędzy w formie pisemnego wezwania do zapłaty.

Ponadto projekt założeń został skierowany w toku uzgodnień zewnętrznych do Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego.

W przedstawionym przez Zespół do Spraw Systemu Finansów Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego stanowisku wskazano, że propozycje rozwiązań znacznie ułatwią organom egzekucyjnym egzekwowanie należnych obowiązków o charakterze pieniężnym i niepieniężnym. Procedura dochodzenia obowiązków z majątku wspólnego małżonków ograniczy ryzyko wyzbywania się majątku w celu uniknięcia egzekucji. W tej kwestii strona samorządowa sformułowała postulat stworzenia przepisów wykonawczych w celu uniknięcia dowolności w rozpatrywaniu przez wierzycieli sprzeciwu złożonego przez małżonka. Również wprowadzenie procedury umożliwiającej dochodzenie należności pieniężnych zabezpieczonych zastawem. skarbowym lub hipoteką przymusową, w przypadku gdy prawo własności przedmiotu zabezpieczenia przeszło na inną osobę, znacznie ułatwi prowadzenie egzekucji z tego przedmiotu.

Jako trafne uznano również rozwiązania mające na celu uniknięcie przedawnienia zobowiązań (wprowadzenie pisemnego wezwania zobowiązanego do zapłaty) w sytuacji, gdy zastosowanie innych środków egzekucyjnych jest utrudnione lub niemożliwe. Proponowane zmiany spowodują wzrost efektywności działania organów egzekucyjnych, co przyczyni się do zwiększenia dochodów budżetowych.

Ponadto w ocenie strony samorządowej, na zwiększenie efektywności działania organów egzekucyjnych mogą. wpłynąć zmiany w zakresie kompetencji do dokonywania zabezpieczenia. Pozytywnie oceniono również uregulowanie możliwości uchylenia czynności egzekucyjnych w drodze postanowienia, które winno być doprecyzowane oraz winno być określone konkretne rozwiązanie oraz ramy jego wprowadzenia.

Jako ryzykowne określono próbę zmiany art. 23 § 8 ustawy w zakresie zażaleń na postanowienia w sprawie wstrzymania czynności egzekucyjnych lub postępowania egzekucyjnego.

Strona samorządowa pozytywnie oceniła jako zbiór logiczny i przejrzysty rozstrzygnięcia formalne w zakresie implementacji przepisów unijnych — Dyrektywy 55/2008 oraz stosowania bezpośredniego Rozporządzenia 1179/2008. Rozwiązania w tym zakresie spełniają_ wymogi dostosowania przepisów dotychczasowych do Dyrektywy 55/2008 oraz innych przepisów.

III. Zakres-oceny- skutków regulacji

Wpływ regulacji na dochody i wydatki budżetu oraz sektora publicznego.

Charakteryzując i oceniając przewidywany wpływ regulacji na sektor finansów publicznych, w tym budżet państwa i budżety jednostek samorządu terytorialnego, należy zauważyć, iż projektowane zmiany pozwolą na zwiększenie efektywności egzekucji, a przez to doprowadzą do wzrostu dochodów budżetowych. Obszary potencjalnego wzrostu efektywności egzekucji:

• wprowadzenie pisemnego wezwania do zapłaty

• odciążenie organu egzekucyjnego przy rozpatrywaniu zarzutów i wniosków o zwolnienia spod egzekucji,

• uproszczenie procedury zwrotów nieprawidłowo vvystawionych tytułów wykonawczych wierzycielowi,

• uproszczenie procedury przeprowadzania zleceń dokonywania czynności
  egzekucyjnych pomiędzy organami egzekucyjnymi i zakończenia ich realizacji,

• ujednolicenie przepisów dotyczących przejęcia części postępowania egzekucyjnego w wyniku zbiegu egzekucji,

• zwiększenie możliwości prowadzenia egzekucji z majątku obciążonego zastawem lub hipoteką na rzecz osób trzecich,

• usprawnienie procedury ściągania bezspornej lub uznanej kwoty wierzytelności od dłużnika zajętej wierzytelności,

• zwiększenie możliwości prowadzenia egzekucji z nieruchomości,

30

• wprowadzenie doręczenia tytułu wykonawczego jako przesłanki przerwania biegu terminu przedawnienia.

Projektowane zmiany odciążą organy egzekucyjne od wykonywania czasochłonnych i pracochłonnych czynności, co w konsekwencji wpłynie na poprawę ściągalności dochodzonych należności. Jednak na tym etapie nie ma możliwości oszacowania wzrostu efektywności egzekucji oraz przewidywanego wzrostu dochodów budżetowych. Przerwanie biegu terminu przedawnienia poprzez doręczenie tytułu wykonawczego będzie skutkowało niedopuszczaniem do przedawnienia należności pieniężnych, do których stosuje się przepisy Ordynacji podatkowej, w sytuacji braku możliwości skutecznego zastosowania §rodka-egzekucyjnego. Pozvvoli take na zwiększenie efektywności egzekucji prowadzonej przez państwa obce na wniosek polskich wierzycieli Brak składników majątkowych podlegających egzekucji administracyjnej nie wyklucza bowiem pojawienia się takich składników w przyszłości. Tymczasem według obecnie obowiązującego stanu prawnego, samo wszczęcie postępowania egzekucyjnego nie ma wpływu na przerwanie biegu terminu przedawnienia, co stawia należności publicznoprawne w zdecydowanie bardziej niekorzystnej sytuacji prawnej niż należności cywilnoprawne (których bieg przedawnienia przerywa m. in. każda czynność przed sądem lub organem powołanym do egzekwowania roszczeń — art. 123 § 1 pkt 1 Kodeksu cywilnego.).

Wpływ regulacji na rynek pracy - projektowane zmiany nie wywierają wpływu na rynek pracy.

Wpływ na konkurencyjność gospodarki i przedsiębiorczość, w tym na funkcjonowanie przedsiębiorstw - projekt ustawy jest obojętny z punktu widzenia konkurencyjności gospodarki i przedsiębiorczość.

Wplyw regulacji na sytuację i rozwój regionalny - projektowane zmiany nie wpłyną na sytuację i rozwój regionalny.

IV. Zgodność z prawem Unii Europejskiej.

Przedłożony projekt ustawy jest zgodny z prawem Unii Europejskiej.

Nie masz uprawnień do komentowania artykułów.